به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایبنا؛ حجت‌الاسلام علی ربانی گلپایگانی درباره ویژگی‌هایی که منجر به برگزیده شدن کتاب «عقل و دین» شده است، توضیح داد: این کتاب یک نگاه و رویکرد تا حدی جدید به بحث عقل و دین در حوزه تفسیر، معارف و فقه دارد که تاکنون در این قلمرو به شکل متمرکز کار تحقیقی صورت نگرفته بود. به دیگر سخن خواننده با مطالعه یک کتاب با سه حوزه معرفتی ـ اسلامی نقش و کارکرد عقل کاملا آگاه می‌شود.

وی افزود: شاید یکی از خصوصیات این کتاب که نظر داورها را جلب کرده است این باشد که نگرشی قرآنی به بحث دارد. قرآن مهم‌ترین منبع معرفتی مسلمانان است و من سعی کردم در هر مبحثی از قرآن بهره‌گیری کنم. علاوه بر آن این کتاب، هم به‌روز است ــ یعنی مطالب جاری، مبتلابه و مباحث محل بحث گفتمان امروزی را مورد توجه دارد ــ و هم مبتنی بر نظریه‌های قدماست.

مدرس و مشاور مرکز تخصصی کلام در ادامه با پرداختن به معرفی کتاب توضیح داد: کتاب «عقل و دین» همان‌طور که از عنوان آن برمی‌آید نسبت و رابطه عقل و دین را با نگاه و رویکرد قرآنی مورد بررسی قرار می‌دهد. در همه بخش‌ها سعی شده است که ابتدا بحث عقل و دین از نگاه قرآن کریم تحلیل شود و برای تببین مساله، قرآن دیدگاه‌های کلامی، فلسفی، قرآنی، فقهی و مسائل مختلف معرفت‌شناختی و ... آمده است.

مدیر علمی دانشنامه «کلام اسلامی» افزود: این کتاب چند بخش دارد. بخش اول را به مباحث مقدماتی و مفاهیمی مانند معانی عقل و دین اختصاص داده‌ام. در بخش دوم به این مساله پرداخته‌ام که جایگاه عقل در فهم قرآن کریم چیست و چه کارکرد و نقشی در فهم معارف قرآن دارد. در این رابطه دیدگاه‌های مختلف را نقل و بررسی و در بخشی نظریه مختار را بیان کرده‌ام.

وی عنوان کرد: در بخش بعدی به نقش و کارکرد عقل در حوزه معارف اعتقادی و ایمانی درباره خداشناسی، نبوت، معاد و ... به صورت مختصر اشاره کرده‌ام. در بخش پایانی کتاب که نسبت به دیگر بخش‌ها مفصل‌تر است، نقش و کارکرد عقل در حوزه مباحث فقهی ــ یعنی احکام دینی ــ را مورد بررسی قرار داده‌ام. ابتدا از نگاه آیات شریفه قرآن و بعد به نظریه‌هایی تفکیکی، افراطی و اعتدالی پرداخته‌ام.

حجت‌الاسلام ربانی گلپایگانی در توضیح اجمالی این سه نظریه گفت: نظریه تفکیک نقشی برای عقل در فهم احکام دین قائل نیست و به‌ گونه‌ای اخباری‌گری است. نظریه افراطی، بعضی نگرش‌های روشنفکری جدید را داراست و دیدگاه اعتدالی هم به دیدگاه شاخص علمای شیعه ــ برای مثال در دوران معاصر سبک امام خمینی (ره) ــ اشاره دارد.

این نویسنده با اشاره به پیشینه نگارش کتاب «عقل و دین» اظهار کرد: ما چندین سال است که در مدرسه فیضیه مباحثی با عنوان «کلام جدید» را مطرح می‌کنیم. نزدیک به دو سال درسی موضوع این کتاب را برای طلاب بیان و درباره آن بحث کردیم. نگارش این کتاب نزدیک به سه سال زمان برد.

حجت‌الاسلام علی ربانی گلپایگانی که سال‌هاست روی موضوع علم و دین در کلاس‌های درسی کار می‌کند، در صدد است بعد از پایان درس‌های این موضوع، هم «رابطه علم و دین» و هم موضوع «علم دینی» را در قالب کتاب به انتشار برساند.