فرهنگ امروز/ ریحانه جاویدی : در حالی که دو خانه تاریخی معروف به «امینی و فخرالدوله» در منطقه کهریزک شهرری، روزبه‌روز به تخریب نزدیک‌تر می‌شوند، مسئولان اداره میراث فرهنگی شهرری و شورای شهر کهریزک بر سر بودجه مورد نیاز برای مرمت این دو خانه قاجاری اختلاف نظر دارند اما این در حالی است که اداره اوقاف به‌عنوان متولی این دو بنا هیچ اطلاعی از ماجرا ندارد.
در منطقه کهریزک شهرری پس از پشت سر گذاشتن ردیف کاج‌های باقیمانده از سال‌های دور در کوچه‌ای به نام «عمارت»، دو خانه تاریخی تقریبا به یک شکل و شمایل قرار دارند که به عمارت «امینی و فخرالدوله» معروفند اما از عمارت بودن تنها همین نام کوچه برایشان باقی مانده، نگاه به ستون‌های خمیده و سقف نیمه‌ریخته‌شان، حکایت از پشت سر گذاشتن روزهای پر فراز و نشیبی دارد که این دو ساختمان پشت سر گذاشته‌اند. هر دو ساختمان متعلق به دوره قاجار هستند که بخشی از اموال علی امینی، وزیر پهلوی و فخرالدوله مادر او بوده اما سال‌هاست به حال خود رها شده و از باغ و درختانش تقریبا چیزی باقی نمانده است. چند سال پیش بود که با مجوز شهرداری بخش وسیعی از درخت‌های قدیمی‌اش قطع شد و به جای آن مجوز ساخت آپارتمان‌های چند طبقه‌ای را داد که در حریم این دو بنای تاریخی قد کشیدند.
سرنوشت این دو خانه نیز مانند بسیاری از بناهای دیگر به هماهنگی و تفاهم چند سازمان گره خورده، مدیر اداره میراث فرهنگی شهر ری می‌گوید مالک عمارت فخرالدوله، شهرداری بوده و عمارت منسوب به علی امینی در اختیار اداره اوقاف است اما مدعی شخصی دارد. با این حال نتیجه پیگیری‌ها نشان می‌دهد مالک فعلی هر دو بنا اداره اوقاف و امور خیریه است اما مسئولان این اداره معتقدند مسئولیت مرمت و رسیدگی به بناهای تاریخی در حیطه کاری میراث فرهنگی قرار دارد.

  نامه‌ای از میراث نگرفتیم
سعید اوتارخانی، رئیس اداره اوقاف شهر ری، با بیان اینکه در مالکیت اوقاف بر این دو بنا شکی نیست به «فرهیختگان» گفت: «با توجه به اینکه این دو ساختمان تاریخی هستند بنابراین هزینه نگهداری از آنها باید از محل اعتبارات دولتی تامین شود و به میراث فرهنگی مربوط است اما تا این لحظه هیچ نامه‌ای برای مرمت این دو ساختمان از میراث فرهنگی دریافت نکرده‌ایم. با توجه به اینکه اوقاف برای رسیدگی به وضعیت این بناهای تاریخی بودجه کافی در اختیار ندارد، از هر کمکی از جانب شهرداری یا میراث فرهنگی استقبال می‌کند.»
او افزود: «اینکه اعلام شد اوقاف قصد دارد در کنار این دو ساختمان واحد تجاری ایجاد کند، صحت ندارد. تمامی محوطه دو هزار متری این بناها جزء اموال فرهنگی اوقاف است و هر کاربری که بخواهد داشته باشد، قطعا فرهنگی خواهد بود. در حال حاضر هیچ کسی داخل این بناهای تاریخی سکونت ندارد و در صورت درخواست میراث فرهنگی، کاملا آماده مرمت است.»
  درخواست بودجه در غیاب متولی بنا
اظهارات رئیس اداره اوقاف شهر ری در حالی است که امیر مصیب رحیم‌زاده، رئیس اداره میراث فرهنگی این شهر خبر از جلسه‌ای با اعضای شورای شهر کهریزک با هدف دریافت بودجه 300 میلیون تومانی برای مرمت این دو بنا داد در حالی که اوقاف به‌عنوان متولی این بناهای تاریخی خبری از ماجرا ندارد.
رحیم‌زاده، درباره جزئیات این جلسه به «فرهیختگان» گفت: «در جلساتی که با شورای شهر کهریزک داشتیم قرار شد این بودجه برای مرمت و بهره‌برداری دو بنای تاریخی امینی و فخرالدوله تامین شود. در آخرین جلسه شورای شهر که هنوز صورتجلسه آن نیز برای ما ارسال نشده است، تصویب این مقدار بودجه از سوی شورای شهر مقرر شد تا از سوی شهرداری تامین شود و بعد از آن میراث فرهنگی برای مرمت اقدام کند.»
او با بیان اینکه این کار حداقل قدمی است که می‌شود برای حفاظت از بنای تاریخی برداشت، افزود: «در حال حاضر تنها چهار اثر تاریخی در منطقه کهریزک باقی مانده که باید تلاش شود تا این تعداد را به درستی حفظ کنیم. ما هنوز پیگیر بحث تامین اعتبار برای مرمت خانه امینی و فخرالدوله هستیم.»

  300 میلیون کم است
بر سر این بودجه 300 میلیونی نیز میان اداره میراث فرهنگی و شورای شهراختلاف نظرهایی وجود دارد. در حالی که رحیم‌زاده اعلام کرد نتیجه این بودجه هنوز مشخص نشده و در هفته‌های آینده برای مشخص شدن نتیجه با شورای شهر مکاتبه می‌کند، حسن محمدی‌فر، عضو شورای شهر کهریزک، نظر دیگری دارد. او درباره این موضوع به «فرهیختگان» گفت: «پس از آنکه در جلسه شورا درخواست بودجه 300 میلیونی برای مرمت این دو بنا مطرح شد، کارشناس میراث فرهنگی اداره میراث شهر ری اعلام کرد هزینه مرمت این دو بنا به مبلغی بیش از 300 میلیون نیاز دارد و انجام مرمت با این مبلغ امکان‌پذیر نیست.»
او افزود: «در حال حاضر امکان تامین بودجه وجود ندارد، چراکه درخواست بودجه باید در اعتبارات سالانه شورای شهر گنجانده شود. تامین نشدن بودجه برای مرمت این دو بنا به دلیل اشتباه مسئولان میراث فرهنگی است که یک طرح بدون مطالعه را برای شورای شهر ارسال کردند.»

  این دو عمارت قابل بازسازی نیستند
تمامی این اظهارنظرها در شرایطی است که بهمن سال گذشته، رامین عربی، شهردار کهریزک اعلام کرده بود با توجه به نظر کارشناسان معماری، خانه‌های تاریخی فخرالدوله و امینی قابل بازسازی نیستند چراکه حتی اگر هزینه‌های سنگینی برای مرمت آن اختصاص یابد بازهم با کوچک‌ترین ضربه یا حادثه‌ای امکان تخریب و فرو ریختن ملک وجود دارد. به این ترتیب سرنوشت این دو بنای تاریخی به اختلاف نظرها گره خورده و در این میان اهمیت زمان در مرمت این دو بنای تاریخی نادیده گرفته شده و ممکن است اختلاف نظرها زمانی حل شود که اثری از این دو خانه تاریخی باقی نمانده باشد.

منبع: فرهیختگان