فرهنگ امروز/ بابک احمدی:

کنسرت-تئاتر و فیلم-تئاتر این روزها در فضای هنری رونق گرفته است؛ ترکیبی که تا همین چندسال قبل هم چندان برای مخاطبان هنر آشنا نبود. اسفند ٩٢ محمد رحمانیان، نمایشنامه‌نویس و کارگردان شناخته شده تئاتر بلیت یکی از پروژه‌های خود یعنی «در روزهای آخر اسفند» را مشخصا با همین عنوان در سامانه‌ شناخته شده فروش بلیت کنسرت‌ و موسیقی بارگذاری کرد. گرچه پیش‌تر در شهریور همان سال با اجرایی که عنوان موسیقی-نمایش را برایش برگزید «ترانه‌های قدیمی» را در سالن اکو روی صحنه برد. چیزی شبیه به نخستین تمرین‌ برای اجرای گسترده‌تر این شیوه که مرداد ٩٣ با اجرای «ترانه‌های محلی» در سالن اصلی تئاترشهر به صحنه آمد. رحمانیان حالا در تالار وحدت یک فیلم-تئاتر به نمایش گذاشته و به فیلمنامه بهرام بیضایی – آینه‌های روبه‌رو- جان بخشید است. هنرمندان جوان‌تر این روزها تجربه‌های تقریبا مشابهی را به نمایش گذاشته‌اند که از جمله می‌توان به پروژه «سی» که با مشارکت جمعی از هنرمندان موسیقی و تئاتر -همایون شجریان، سهراب پورناظری، مهدی پاکدل، سحر دولتشاهی، امیر جدیدی، نغمه ثمینی (نویسنده) و اصغر دشتی (کارگردان) – اجرا شد، اشاره کرد. همایون شجریان در نشست رسانه‌ای این پروژه به صراحت عنوان کرد: «در این پروژه که تلفیقی از موسیقی و اجرای نمایش است، بازیگران در نقش‌های زال، رستم، اسفندیار، سهراب و رودابه ظاهر می‌شوند.» ترکیبی که ظاهر امر نشان می‌دهد به دلایل روشن مانند جدایی بین بخش آهنگسازی، نویسنده متن و کارگردان بخش نمایش مشابه تجربه‌های قبل، یعنی آثار محمد رحمانیان که هنگام نوشتن به اجرا و موسیقی متن نیز فکر می‌کرد از یک‌دستی و هارمونی قابل اتکا برخوردار نشد. گرچه به هر صورت هریک از این پروژه‌ها به نوعی تلاش هنرمندان در جهت پر کردن جای خالی «اپرا» در صحنه‌هایی مانند تالار وحدت، کاخ سعدآباد یا هر محلی به نظر می‌رسد که امکان اجرای چنین آثاری در آن وجود دارد. روز گذشته نشست رسانه‌ای اپرای «عشق و عقل و آدمی» با حضور هنرمندی دیگر از عرصه موسیقی -پرواز همای- و نمایش -امیر دژاکام- برگزار شد. پرواز همای در این نشست تمامی اجراهای قبل از «عشق و عقل و آدمی» را «شبه اپرا» توصیف کرد و مدعی شد «برای نخستین بار یک اپرای واقعی در ایران روی صحنه می‌رود زیرا از نظر من خیلی از اجراهایی که با عنوان اپرا روی صحنه رفته‌اند «شبه اپرا» بوده‌اند و بسیاری از آنها با قواعد اپرا همخوانی نداشته‌اند. اپرا قواعدی برای نوشتن و روی صحنه رفتن دارد که ما در این پروژه سعی کردیم به این تکنیک نزدیک شویم.» او با رد مشکلاتی که بعضا به نظر می‌رسد بر سر راه خلق و اجرای اپرا در ایران وجود دارد، گفت: «معتقدم اجرای اپرا در ایران مشکل خاصی ندارد فقط ما درحوزه خوانندگی زن در چارچوب قوانینی قرار داریم که بر اساس آن دنبال راهکارهایی هستیم که این چارچوب‌ها رعایت شود وگرنه فکر نمی‌کنم مشکل خاصی در حوزه اجرای اپرا داشته باشد. » در ادامه پاره‌ای از مواضع مانند «اجرای یک اپرای واقعی برای نخستین بار در ایران» اصلاح شد. «بسیاری از هنرمندان در ایران تلاش زیادی برای معرفی اپرا انجام دادند که جا دارد از استاد بهروز غریب‌پور قدردانی ویژه داشته باشم. اینکه من گفتم نخستین اپرا منظورم «نخستین اپرای ایرانی» است که همه دست‌اندرکاران و محتوایش بر اساس مولفه‌های ساختار ایرانی است.» این خواننده و آهنگساز در بخشی از نشست تاکید کرد به حضور چهره‌ها برای جذب مخاطب اعتقاد ندارد ولی به حمایت از پروژه «سی» پرداخت و بیان کرد: «به اعتقاد من پروژه «سی» فراتر از ایران است ولی پروژه ما کاملا متفاوت است و ابزار و معنای خاص خود را دارد. اینجا مخاطب چیز تازه‌تری از موسیقی را دریافت خواهد کرد.»

روزنامه اعتماد