گایاتری چاکراورتی اسپیواک

به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایبنا؛ کتاب «نظریه در حاشیه» شامل ترجمه دو مقاله از خانم گایاتری چاکراورتی اسپیواک اندیشمند برجسته هندی ـ آمریکایی به نام‌های «نظریه در حاشیه» و «متن‌هایی از سه زن و نقدی بر امپریالیسم» با ترجمه پیمان خان محمدی از سوی نشر بان منتشر شد. ضمیمه کتاب نیز ترجمه یکی از گفت‌وگوهای مطبوعاتی مهم اسپیواک است. «نظریه در حاشیه» در غرفه نشر بان در سی‌ودومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به مخاطبان عرضه می‌شود.

اسپیواک استاد صاحب کرسی در دانشگاه کلمبیا بوده و عضو بنیان‌گذار انستیتو ادبیات تطبیقی و جامعه این دانشگاه است. در منظومه فکری اسپیواک قواعد سنتی پژوهش عقلی ـ منطقی دانشگاهی افق‌های دید را نسبت به اجتماع، سیاست و اقتصاد محدود کرده است. او اصرار دارد پیش از آنکه چیزی درباره متن اقتصادی، جهانی سازی یا ستم جامعه پدرسالار بر زنان جهان سوم، بیاموزیم، ابتدا باید آموخته‌های خود از نظامم تبعیض آمیز دانش غربی را ناآموخته تلقی کنیم. اسپیواک معتقد است که این نظام با برخورداری از امتیازهای ویژه خود، به طور غیرمستقیم در خدمت منافع دوران استعمار و نواستعماری قرار داشته است.



این متفکر هندی در جهان اندیشه بیشتر به دلیل مقاله معروف و بحث برانگیزش با نام «آیا زیردستان می‌توانند سخن بگویند؟» که از متون پایه‌ای پسااستعماری به شمار می‌آید، شناخته می‌شود. مقاله‌ای که در ایران هنوز رنگ انتشار به خود ندیده است. اسپیواک همچنین شاگرد پل دومان بود که پس از ژاک دریدا مهم‌ترین فیلسوف و نظریه‌پرداز حامی تئوری «واسازی» است. به همین دلیل اسپیواک کتاب درباره دستور زبان شناسی» دریدا را ترجمه کرد ومقدمه مشهوری بر آن نوشت.

به طور کل اسپیواک را بیشتر به سبب کاربرد آشکارا سیاسی نظریه‌های انتقادی و فرهنگی معاصر برای به چالش‌کشیدن استعمار در روش‌های خوانش و اندیشیدن درباره ادبیات و فرهنگ می‌شناسند. رویکرد و دامنه نظریه‌پردازی اسپیواک زمینه‌های گوناگونی را در برمی‌گیرد؛ از مارکسیسم و فمینیسم گرفته تا واسازی و نظریه پسااستعماری. همچنین نظریه او درباره جهانی سازی نیز از نظریه‌های پیشرو در این زمینه به شمار می‌رود. یکی از مهم‌ترین کتاب‌های او «منتقد پسااستعماری» نام دارد که در سال ۱۹۹۰ منتشر شد.

متاسفانه علیرغم اهمیت بسیار اسپیواک پیشتر از این کتاب هیچ اثری از او به فارسی ترجمه نشده بود. تنها کتاب موجود درباره اسپیواک در ایران نیز کتابی به نام خود این متفکر به قلم استفان مورتون است که نشر بیدگل آن را با ترجمه خانم نجمه قابلی منتشر کرده است.

نشر بان در سی‌ودومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در شبستان (سالن ناشران عمومی) راهروی ۲۷ غرفه شماره ۱۳ حضور دارد.