رولو می، ویراستار کتاب
به گزارش فرهنگ امروز به نقل از یابنا؛ اروین یالوم، روان‌کاو بزرگ و مشهور آمریکایی در یکی از فصول کتاب خودزندگی‌نامه‌نوشتش که در ماه‌های اخیر با ترجمه‌هایی مختلف به فارسی ترجمه شده است، عامل موثر در جلب توجهش به عنوان یک پژوهشگر حوزه روان‌شناسی و یک روان‌کاو نسبت به مکتب روانکاوی اگزیستانسیال را، مواجهه با کتاب «هستی» تلقی کرده است.
«هستی» مجموعه‌ای از مقالات است که با ویراستاری رولو می، ارنست انجل و هانری ف. النبرگر از زبان آلمانی و فرانسوی به انگلیسی برگردانده شده و اکنون سپیده حبیب ترجمه آن در نشر نی منتشر کرده است.
به گفته مترجم در مقدمه کتاب «هستی»، نویسندگان این کتاب پایه‌گذاران روان‌درمانی اگزیستانسیال در نیمه سده بیستم اروپا هستند که همگی از بزرگان روانکاوی فرویدی و گاه همچون لودویگ بینزوانگر از دوستان نزدیک فروید بوده‌اند، ولی در برخورد با کاستی‌های روانکاوی، در پی رویکردی انسان‌مدارتر، از فلسفه یاری جستند و زبان فلسفه اگزیستانسیال را به رشته خودشان ترجمه کردند.
حبیب معتقد است: کار رولو می در پیگیری ترجمه و ویرایش این مقالات از زبان‌های آلمانی و فرانسوی به انگلیسی، خدمتی بزرگ بود، زیرا جهان انگلیسی‌زبان، و از این طریق سایر فرهنگ‌ها، را با این رویکرد و ژرفای آن آشنا کرد و به‌عبارتی، آن را جهانی ساخت.
او می‌گوید: یکی از مهم‌ترین نکاتی که از این کتاب می‌آموزیم تعریفی است که از فلسفه اگزیستانسیال به دست داده می‌شود و وجوهی از این فلسفه که در درمان کاربرد دارد. از این رو، علاقمندان به این رویکرد روان‌درمانی در ایران می‌توانند بسیار از این کتاب بیاموزند.
کتاب هستی برخلاف نوشته‌های اروین یالوم که مشهورترین چهره روانکاوی اگزیستانسیال نزد ایران محسوب می‌شود، توان چندانی برای جلب مخاطب عام ندارد و در واقع کتاب مرجعی است که بیشتر برای افرادی کاربرد دارد که با فلسفه، روان‌شناسی و روان‌درمانی سروکار دارند.
با این وجود مترجم کتاب معتقد است مقدمه جامع و کامل رولو می بر اثر، خود به تنهایی کتابی آموزنده است و مطالعه‌اش برای مخاطبان عام علاقه‌مند به رویکرد روان‌شناسی اگزیستانسیال بسنده است. مترجم کتاب پیش از این اثر دیگری با نام «عشق و اراده» را نیز از رولو می به فارسی برگردانده بود.
«هستی» از زمان انتشارش در سال ۱۹۵۶ مهم‌ترین، کامل‌ترین و درخشان‌ترین روایت از رویکرد اگزیستانسیال در روان‌شناسی به‌دست داده است. ویراستاران، از میان آثار پیشگامان جنبش تحلیل اگزیستانسیال، تاریخچه‌های موردی و نوشته‌هایی را برگزیده‌اند که بتوانند این رویکرد را توضیح دهند ــ رویکردی که به‌قول رولو می بیماری روانی را «نه به‌مثابه انحرافی از معیارهای مفهومی این یا آن روان‌پزشک… بلکه به مثابه انحرافی در ساختار هستی ویژه آن بیمار یا، به‌عبارتی مختل‌شدن موقعیت انسانی او می‌شناسد.»
پل تیلیش، فیلسوف مشهور اگزیستانسیالیست و استاد دانشگاه هاروارد درباره هستی گفته است: «این کتاب چشم‌اندازی نو به روی روانکاوی و روان‌درمانی می‌گشاید که همانا چشم‌انداز پرسش غایی بشر است، پرسش درباره طبیعت بشر و جایگاهش در درون همه واقعیت.»
همچنین آبراهام مزلو، دانشمند بزرگ روان‌شناسی انسان‌گرا کتاب هستی را «بهترین سرآغاز موجود برای آمریکایی‌هایی که پدیدارشناسان و اگزیستانسیالیست‌های اروپایی سردرگمشان کرده‌اند و پادزهری قوی در برابر پیش‌پاافتادگی و سطحی‌نگری در روان‌شناسی» نامیده است.
گوردون آلپورت یکی دیگر از بزرگان روان‌شناسی آمریکا نیز درباره کتاب گفته است: «این کتاب سبک‌های رایج در روان‌پزشکی آمریکایی را بازتاب نمی‌دهد، بلکه کاری بسیار مهم‌تر دارد: رویکردهای آینده را پیشِ روی ما می‌گستراند.»
چنان‌که رولو می در مقاله ابتدایی کتاب که به خاستگاه‌های مشترک اگزیستانسیالیسم و روانکاوی می‌پردازد، گفته است. روانکاوی اگزیستانسیال در پی یافتن پاسخ برای چنین پرسش‌هایی بود: آیا می‌توانیم یقین داشته باشیم بیمار را آن‌گونه که واقعاً هست می‌بینیم و او را با واقعیت موجودش می‌شناسیم یا فقط بازتابی از نظریه‌های خودمان را در او می‌بینیم؟ (23) از کجا بدانیم که بیمار را در دنیای واقعی‌اش می‌بینیم، دنیایی که در آن زندگی می‌کند و می‌جنبد و وجود دارد و برای او منحصر و عینی است ولی با نظریه‌های کلی فرهنگی ما فرق دارد؟ ممکن است که ما هرگز در دنیای او سهیم نشده باشیم و آن را مستقیماً نشناخته باشیم، در حالی که اگر می‌خواهیم فرصت شناخت یک فرد را پیدا کنیم، باید آن دنیا را بشناسیم و تا حدودی در آن حضور بیابیم. (24)
پرسش‌هایی این‌چنین انگیزه برخی روان‌پزشکان و روان‌شناسان اروپایی شد که بعدها جنبش تحلیل دازاین یا تحلیلی اگزیستانسیال را شکل دادند. لودویگ بینزوانگر، سخنگوی اصلی این رشته می‌نویسد: جهت‌گیری پژوهشی اگزیستانسیال در روان‌پزشکی حاصل نارضایتی از تلاش‌های متداول موجود برای دستیابی به درک علمی در روان‌پزشکی است... روان‌شناسی و روان‌درمانی دانش‌هایی هستند که در واقع درباره بشر هستند نه اصلاً درباره فردی از لحاظ ذهنی بیمار، بلکه درباره بشر به واسطه بشر بودنش. درک تازه ما از آدمی که آن را مدیون تحلیل هستی هایدگر هستیم، بر این مفهوم جدید استوار شده است که نمی‌توان بشر را بر اساس فقط یک نظریه شناخت. حال آن نظریه مکانیکی باشد، زیست‌شناختی باشد یا روان‌شناختی. (24)
کتاب «هستی» در سه بخش، 10 مقاله را در خود جای داده است. بخش اول که «پیشگفتار» نام گرفته است، دو مقاله از رولو می با نام‌های «خاستگاه و اهمیت جنبش اگزیستانسیال در روان‌شناسی» و «اثرگذاری‌های روان‌درمانی اگزیستانسیال» را در بر می‌گیرد. چنان‌که مترجم کتاب نیز گفته است، این دو مقاله مقدمه‌ای مناسب و آسان‌فهم برای ورود به جهان روان‌شناسی مبتنی بر اگزیستانسیالیسم است. می در مقاله اول خود به چیستی اگزیستانسیالیسم و مسئله خاستگاه مشترک آن با روانکاوی می‌پردازد و از نسبت میان کیرکگور، نیچه و فروید می‌گوید. در مقاله دوم نیز او برخی از کلیدواژه‌های بنیادین اگزیستانسیالیسم نظیر بودن و نبودن، اضطراب و گناه هستی‌شناسانه، باشندگی در دنیا، زمان و تاریخ و... را در مرکزیت بحث خود قرار داده و به تاثیر نگرش‌های اگزیستانسیالیستی به این مفاهیم بر روانکاوی تمرکز کرده است. سومین مقاله این فصل را نیز یکی از ویراستاران کتاب با نام هانری ف. النبرگر نوشته است. این مقاله «درآمدی بالینی بر پدیدارشناسی روان‌پزشکی و تحلیل اگزیستانسیال» نام دارد و مقدمه‌ای می‌شود برای ورود به بخش دوم کتاب که «پدیدارشناسی» نام گرفته است.
دو بخش دوم و سوم کتاب، ترجمه‌هایی هستند که مترجمان و ویراستاران کتاب، از مقالات اندیشمندان بزرگ آلمانی و فرانسوی در حوزه روانکاوی اگزیستانسیال، به زبان انگلیسی ارائه داده‌اند. «یافته‌ها در یک مورد از بیماری افسردگی اسکیزوفرنیک» نوشته اویگن مینکفسکی، «ادراک‌شناسی و توهم‌ها» نوشته اروین و.اشتراوس و «دنیای بیمار وسواسی» نوشته و. اِ.فون گپساتل مقالاتی هستند که در این بخش ارائه شده است.
بخش سوم کتاب که «تحلیل اگزیستانسیال» نام دارد نیز علاوه بر ارائه متونی نظیری مانند «مکتب فکری تحلیل اگزیستانسیال» نوشته لودویگ بینزوانگر، نمونه‌هایی از تحلیل به این شیوه در نزد بنیان‌گذاران اروپائیش را نیز ارائه می‌دهد. مقاله «جنون به مثابه پدیده‌ای در تاریخچه زندگی و به مثابه بیماری روانی: سرگذشت ایلزه» نوشته لودویگ بینزوانگر، «سرگذشت الن وست؛ یک مطالعه بالینی ـ انسان‌شناسانه» از همین نویسنده و نیز مقاله «اقدام به قتل یک روسپی» نوشته رولانت کن، فضایی مناسب برای آشنایی عینی‌تر با مقوله روانکاوی و روان‌شناسی اگزیستانسیال فراهم می‌سازند.
کتاب «هستی» با ویراستاری رولو می و... و ترجمه سپیده حبیب از سوی نشر نی در 628 صفحه، با تیراژ 2000 نسخه و قیمت 88 هزار تومان در سال 1398 منتشر کرده است.
نظر شما