به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایبنا؛  مرتضی ثاقب‌فر، ایران‌شناس و مترجم نام‌آشنایی بود که زندگی پربار خود را در راه شناساندن تاریخ و فرهنگ ایران سپری کرد. او آثار بسیاری از ایران‌شناسان بیگانه را به زبان فارسی برگرداند و بدین‌گونه زمینه‌ای فراهم کرد تا ایرانیان پیشینه‌ سرزمین خود را بیشتر و با نگاهی دانشورانه‌تر بشناسند. نثر رسای ثاقب‌فر و پای‌بندی بسیار او به ترجمه وفادارانه‌ متن‌ها، بر ارج کار او و جایگاهش در گستره‌ ایران‌شناسی می‌افزود.

اکنون پس از گذشت سالیانی از درگذشت این تاریخ‌پژوه، یادنامه‌ای شایسته برای یادکرد از نام نیک او منتشر شده است. این یادنامه با نام «آتشی که نمیرد» و به کوشش آرزو رسولی در دسترس دوستداران تاریخ و فرهنگ ایران قرار گرفته است.
 
سرآغاز یادنامه‌، نوشته‌ای خواندنی از گردآورنده‌ کتاب است. او در این نوشته از آشنایی خود با ثاقب‌فر، باریک‌بینی و دقت بسیار او در برگردان متن‌ها به زبان فارسی و پشتیبانی‌اش از جوانانی که برای شناخت و شناساندن تاریخ و فرهنگ ایران کوشش می‌کردند، سخن می‌گوید و خواننده را با ویژگی‌های شخصیتی و منش نمونه‌وار مرتضی ثاقب‌فر آشنا می‌کند. به‌ویژه تاکید رسولی بر ایران‌دوستی ثاقب‌فر است.

در این یادنامه‌، مقالاتی از شماری از دانشمندانی گردآوری شده است که هر کدام در زمینه‌ پژوهشی خود صاحب‌نظر هستند. این مقالات به ترتیب الفبایی نام نویسندگان آورده شده است.
 
«تاج‌نهادن از مهرپرستی و مانویت تا شاهنامه» عنوان جستاری از حمیدرضا اردستانی رستمی است که در آغاز مقالات گردآوری شده آمده است. نویسنده آیین تاجگذاری را در گذشته‌های دور تا زمان سرایش شاهنامه بررسیده و نشان داده است که چگونه این آیین از فرهنگ ایران برخاسته است.
 
جستار ابوالقاسم اسماعیل‌پور «بررسی تاریخ زبان فارسی» نام دارد. او به بررسی و شناخت کتابی پرداخته است که زنده‌یاد پرویز ناتل‌خانلری در سالیان پیش در این‌باره‌ نوشته بود.
 
کاوه بیات، تاریخ‌شناس نامدار، در مقاله‌ خود به معرفی نشریه‌ای کمتر شناخته شده به نام «ایران آزاد» پرداخته است که دهه‌ها پیش سیف‌آزاد آن را منتشر می‌کرد.



مقاله‌ شیرین بیانی با نام «فرمانروایی ایلام و ایزدبانوی بزرگ کیریریشه» از نوشته‌های آگاهی‌بخش یادنامه است. همچنین باید به مقاله‌ «خوراک هخامنشیان از دیدگاه متون کلاسیک» اشاره کرد که کار مشترکی از آرزو رسولی و سارا پوراحمدی است.

یکی دیگر از مقالات تاریخی یادنامه، «تبار ساسانیان و مساله‌ تحول تاریخ‌نگاری عصر ساسانی: طرح یک فرضیه» نام دارد. این جستار روشنگرانه نوشته روزبه زرین‌کوب است.

«ریشه‌شناسی دهیوهای هخامنشی» از امیرعمادالدین صدری، «بازبینی منابع تاریخی درباره‌ی نبرد کورش بزرگ و ماساژت‌ها» از علی علی‌بابایی درمنی، «سرپرستی خانواده براساس قوانین زرتشتی در دوران ساسانی» از ناهید غنی و «آذربایجان در اواخر دوره‌ی ساسانی» از مهرداد قدرت‌دیزجی از جستارهای دیگری است که در این یادنامه می‌توان خواند.

چند جستار از کتاب نیز ویژه‌ ادبیات معاصر ایران است. مانند «شعر احمد شاملو و چشم‌انداز آینده‌ی آن» از سعید رضوانی، «مقدمه‌ای بر شناخت زندگی و شعر رهی معیری» از کامیار عابدی و «صادق هدایت به‌عنوان شخصیتی داستانی» از حسن میرعابدینی. هر کدام از این نویسندگان از آگاهان برای شناخت و نقد ادبیات کنونی ایران به‌شمار می‌روند.

ابوالفضل خطیبی جستاری زبان‌شناسانه را پیش کشیده است با نام «وُرا، وِرا، وَرا» و کاربرد آن در شاهنامه و متن‌های کهن فارسی بازنموده است. کتایون مزداپور نیز دو واژه‌ «مار و پلنگین» را جستاری دانشورانه کاویده است.
 
دیگر مقالات یادنامه فهرست‌وار این‌گونه است: «گویش خوانساری و جایگاه آن در میان گویش‌های مرکزی ایران» از مجید طامه، «رخش در رخت» نوشته میرجلال‌الدین کزازی و چند مقاله‌ دیگر. دو مقاله نیز به زبان انگلیسی در پایان کتاب آورده شده است.
 
 ثاقب‌فر نهم مرداد 1321 در خیابان بلورسازیِ تهران در خانه‌ای که پیش‌تر از آنِ مشیرالسلطنه (صدراعظم استبداد صغیر) بود، زاده شد. تا 10 سالگی که مجموعه خانه و باغ به فروش رفت، در آنجا زندگی می‌کرد. تا پنجم ابتدایی به دبستان رازی رفت و سال ششم را در دبستان رودکی به پایان رساند. سپس در دبیرستان رازی (متعلق به هیئت غیرمذهبی فرانسویان در تهران) به مدیریت موسیو «آندریو» و معاونت آقای «استوانی» و «دکتر اسماعیل رباطی» تحصیل کرد.
 
ثاقب‌فر، از مترجمان پرکار در حوزه‌ ایران‌شناسی و در زمینه‌ تاریخ هخامنشی، جامعه‌شناس، ایران‌شناس، تاریخ‌دان و شاهنامه‌پژوه بود. از وی تاکنون بیش از 100 جلد تالیف و ترجمه‌ کتاب در حوزه‌ جامعه‌شناسی، و تاریخ و فرهنگ ایران منتشر شده است.
 
«شاهنامه و فردوسی و فلسفه تاریخ ایران»، «بن‌بست‌های جامعه‌شناسی»، «آگاهی آریایی»، «بن‌بست‌های جامعه‌شناسی»، «جامعه‌شناسی» و «بررسی اجتماعی، اقتصادی و فرهنگ ایل کردی بلوچستان» از نوشته‌های وی است و از ترجمه‌های ثاقب‌فر می‌توان به «یونانیان و بربرها» امیرمهدی بدیع، مجلدات «تاریخ کمبریج» مجموعه ۱۴ جلدی «تاریخ هخامنشیان» دانشگاه خرونینگن هلند و «اخلاق پروتستانی و روح سرمایه‌داری» ماکس وبر اشاره کرد. «ایران در گذر روزگاران» نیز در گفت‌وگو با مسعود لقمان منتشر شده است. ثاقب‌فر  11 دی‌ماه 3191 در پی سکته مغزی چشم از جهان فروبست.

کتاب «آتشی که نمیرد؛ یادنامه‌ استاد مرتضی ثاقب‌فر» در 168 با شمارگان 500 نسخه و قیمت 45 هزار تومان از سوی انتشارات فروهر منتشر شده است.