کل اخبار:26
-
۱۳۹۹-۱۱-۲۱ ۱۳:۰۰
کتاب انقلاب ۵۷ و انکشاف فلسفۀ تاریخ ایران به بازار نشر آمد
کتاب انقلاب ۵۷ و انکشاف فلسفۀ تاریخ ایران به قلم سیدجواد طاهائی و به همت پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی منتشر شد.
-
۱۳۹۹-۱۰-۱۴ ۱۱:۳۱
گفت‌وگو با محمد غفوری مترجم کتاب «هایدن وایت»؛
چرا وایت فیلسوف تاریخ رهایی بخش است؟
وایت متفکری سنت‌شکن است و کاستی‌های نگاه پیشاانتقادی به تاریخ‌نگاری و نقش ایدئولوژی را در آن به خوبی آشکار ساخته است. مهمترین نقشی که وی می‌تواند در حوزه تاریخ‌نگاری در ایران ایفا کند این است که مورخان را وادارد تا پیشفرض‌ها و بینش‌های رشته‌ای خود را بازبینی کنند و برخی از جزمیات را کنار گذارند.
-
۱۳۹۹-۰۴-۰۱ ۱۷:۰۰
نحوه جذب دانشجو در رشته دکتری فلسفه تاریخ اعلام شد
رئیس کارگروه علوم تاریخی نحوه جذب دانشجو در رشته دکتری فلسفه تاریخ را عنوان کرد و گفت: با توجه به دشواری کار مقرر شد فعلاً ارائه این رشته در دانشگاه باقرالعلوم (ع) باشد.
-
۱۳۹۸-۱۱-۱۴ ۱۰:۳۲
مردمی نامه‌نویسی، چیستی و چرایی در گفتاری از داریوش رحمانیان؛
سیاست پوپولیستی روی دیگر تاریخ مبتذل
از منظر آسیب‌شناختی، تاریخ‌نویسی معاصر ایران چند آفت مهم دارد. نخست اینکه قدرت‌زده است یعنی اینکه تاریخ ابزاری در دست ارباب قدرت است، دوم ایدئولوژی‌زدگی است مثلا بسیاری از اصحاب تاریخ معاصر ما به شکل ایدئولوژیک با تاریخ برخورد کردند.... در ربط دو ویژگی فوق باید آفت سوم را سیاست‌زدگی خواند. آفت چهارم عوام‌زدگی است. در این میان آنچه غافل مانده، تاریخ روش‌مندی است که باید ذهن مردم را برای کنش صحیح و سالم در عرصه سیاست تقویت و آماده کند.
-
۱۳۹۸-۰۷-۰۹ ۱۱:۰۰
بازگشت به آینده/ طرحی برای یک مانیفست در فلسفه تاریخ
تاریخ‌نگاری ماتریالیستی نمی‌تواند یک‌بار برای همیشه داستان جهان را «روایت» کند؛ نه تنها به این دلیل ساده که هر بار دانش باستان‌شناسی، زیست‌شناسی و انسان‌شناسی مستندات تازه‌ای به دست میدهد، بلکه بیشتر به این جهت که موقعیت مناسبات سیاسی و اجتماعی «اکنون» و تصوری که از «آینده» وجود دارد، تغییر می‌کند و بنابراین بازخوانی گذشته و آینده ضروری خواهد بود.
-
۱۳۹۷-۱۰-۰۸ ۱۱:۰۷
گزارشی از نشست «وظیفه دیسیپلینی مورخ» (۲)؛
آیا تاریخ فراتر از داده‌های تاریخی است؟
ملایی: آقای دکتر حضرتی بحثشان این بود که دانش تاریخ یا وظیفۀ دیسیپلینی مورخ تولید داده و فکت‌ها است. البته این درست است، اما جملۀ کاملی نیست./منصوربخت:این دوره، پایان تمدن قدیم و ورود اجباری به عرصۀ تمدن جدید است./حضرتی:مورخان ذائقه‌شان این نیست که داده‌ها را به گزاره‌های فرازمانی و فرامکانی تبدیل کنند؛ کاری که جامعه‌شناس یا عالم علم سیاست می‌کند.
-
۱۳۹۷-۱۰-۰۲ ۱۱:۳۹
گزارشی از نشست «وظیفه دیسیپلینی مورخ» (۱)؛
توصیف یا تحلیل
ملایی: منِ مورخ به‌عنوان وظیفۀ دیسیپلینی‌ام به کمک منابع، شناختی از رخداد پیدا می‌کنم و آن را تحلیل می‌کنم و در قالب روایت‌هایی عرضه می‌کنم./ منصوربخت: گر دوران مدرن به وجود نمی‌آمد و دوران سنت تا ابدالدهر ادامه پیدا می‌کرد هیچ‌گاه این پرسش به وجود نمی‌آمد که وظیفۀ دیسیپلینی مورخ چیست./ حضرتی: دانش تاریخ یک علم تفریدی است نه یک علم تعمیمی. علم تعمیمی غایتش نظریه‌پردازی است، اما دانش تاریخ به‌عنوان یک علم تفریدی مثل باستان‌شناسی دنبال داده و فکت است.
-
۱۳۹۷-۰۹-۲۴ ۱۱:۲۰
فاطمه رستمی: تاریخ میانه ایران بستر رقابت اهل شمشیر و اهل قلم بوده است
رستمی میگوید: «به لحاظ سیاسی گروه امارت عهده‌دار تثبیت حاکمیت بودند و وزیران هم در جایگاه وزارت و دیوانسالاری متصدی نظارت برآنان بودند. کنش و واکنش این دو نهاد هم در متون تاریخی و هم در بافت اجتماعی توامان مورد توجه قرار گرفته شده است. به طوری‌که گروه امیران عمدتا از هنر نویسندگی و خرد ملک‌داری بی‌بهره بودند لذا تولید دانش و سلطه عمدتا به سود کفه وزارت بود و در متون دوره تیموری هرگاه که وزیران با حاکمان و امیران سایش داشته انعکاس این تقابل در ادبیات این دوره می‌توان مشاهده کرد.»
-
۱۳۹۷-۰۶-۱۰ ۱۱:۲۰
مایکل لمون؛
فلسفۀ نظری تاریخ
از منظر رهیافت نظری، «تاریخ» به مثابه داستان بزرگ دوره‌های متغیر، و از منظر رهیافت تحلیل‌گرانه، تاریخ به مثابه رشته ماندنی که می‌تواند شناختی عینی از گذشته به دست دهد ـ با چیزی مانند این مفهوم روبرو می‌شویم که تاریخ به پایان رسیده است. دو دیدگاه آشکارا مرتبط نیستند. برعکس، خواهیم دید چگونه می‌توان استدلال کرد که این دو دیدگاه، که از دورنماهای آشکارا متفاوتی نشأت گرفته‌اند، در تضاد کامل با یکدیگر قرار دارند؛ اما همچنین خواهیم دید تصادفی نیست که اعلام «پایان تاریخ» از جانب هر دو دیدگاه، تقریباً همزمان، یعنی در دو دهه گذشته، وقوع یافت.
-
۱۳۹۶/۰۸/۰۸
کاربست نظریه در تاریخ در گفت‌وگو با حسینعلی نوذری (۱):
گشودن افق‌های نظری پیش روی مورخان
هر نوع تلقی یا برداشتی که از تاریخ داشته باشیم، چه تاریخ را علم بدانیم، چه تاریخ را نوعی گفتمان نظری یا نوعی گفتمان فلسفی بدانیم، بی‌تردید همۀ این سه حوزه برای گفتمان تاریخی سرشت نظری قائل‌اند. لذا خود را دور ساختن از نظریه یا ایجاد دیواری عظیم بین نظریه و تاریخ نه تنها امکان‌پذیر نیست، بلکه کاری عبث است.
-
۱۳۹۶-۰۷-۲۹ ۱۷:۰۰
تفکر ذیل کدام تاریخ؟
بررسی فلسفه تاریخ شیعی؛ پاسخ به اینکه تاریخ به چه سمتی می‌رود و پایان تاریخ چیست در فلسفه تاریخ است
-
۱۳۹۶-۰۵-۲۲ ۱۲:۰۰
صاحب‌نظران «فلسفه تاریخ» را نقد می‌کنند
فلسفه تاریخ یکی از تازه‌ترین آثار دفتر نشر فرهنگ اسلامی در آیینی با حضور محمدحسن زورق و چند صاحب‌نظر رونمایی و مورد نقد و بررسی قرار می گیرد.
-
۱۳۹۶-۰۲-۱۶ ۱۳:۴۰
«فلسفه تاریخ و تمدن» علامه جعفری پس از سال‌ها منتشر شد
اثری از علامه جعفری باعنوان «فلسفه تاریخ و تمدن» برای نخستین بار از سوی موسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری منتشر شد.
-
۱۳۹۵-۱۱-۲۳ ۱۰:۱۸
نقد آرا هگل درباب فلسفه تاریخ؛
فرشته تاریخ
هنگامی که همه‌چیز به شیوه هگلی از پیش تعیین شده و گذار از مراحل مختلف تاریخی اجتناب‌ناپذیر اعلام گردیده و وقوع هر رویدادی، حتی نوع جابرانه و ظالمانه آن، برای رسیدن به فرجام نهایی، وآرمانشهر وعده داده شده مثبت و ضروری ارزیابی گردیده، و خلاصه در حالی که همه امیدها و آرزوها به آینده‌یی دور و دراز و خارج از اراده ما واگذار شده، ناگهان بر خلاف همه پیش‌بینی‌ها و حساب و کتاب‌ها، فرشته تاریخ در زمان حال و در «اکنون» ظهور می‌کند و اراده و شعاع تاثیرش تمامی محاسبات و معادلات را برهم می‌ریزد.
-
۱۳۹۵-۱۱-۱۰ ۰۸:۱۰
نگاهی به فلسفه تاریخ(۳)؛
امکان اندیشیدن به تاریخ
تاریخ را اندیشمندانه فهمیدن میسر نمی‌شود اگر ما مسئلۀ امروز خود را نشناسیم. ما برای نگریستن به هر منظرهای نیاز به یک نقطه برای ایستادن و نگاه کردن داریم، برای نگریستن به منظرۀ تاریخ هم جایگاه ایستادن ما فقط و فقط امروز و اینجاست. ما انسان‌هایی هستیم واقع‌شده در قرن بیستویک و در این محدودۀ جغرافیایی.
-
۱۳۹۵-۱۱-۰۲ ۱۱:۳۹
نگاهی به فلسفه تاریخ(۲)؛
تفکر فلسفی در میان مورخان
اگر به تمام تلاش‌های مورخان ایرانی-اسلامی با تسامح نگریسته شود چیزی بیش از نزدیک شدن به مرزهای تاریخ تحلیلی نیست، آن‌ها به دلیل روش و هدفی که از آغاز در پیش گرفته بودند اصلاً در پی کسب چنین نگاهی به تاریخ نبودند و نگاه به گذشتۀ آن‌ها صرفاً هدفی غیرفلسفی داشت؛ آن‌ها اکثراً در پی ثبت مفاخر شاهان بودهاند تا به آیندگان قدرت گذشتگان را گوشزد کنند و به تعبیر اخوان به‌جای شرح‌حال اجتماع مردم، چنین مینوشتند که مادیان سرخ‌یال شاهنشاه در فلان شب سه کره تا سحر زایید.
-
۱۳۹۵-۰۷-۰۵ ۰۹:۱۱
آراء ژاک ماریتن و نیکلای بردیایف در باب معنای تاریخ(۱) ؛
تکوین نظرگاه مذهبی قرن بیستم در باب تاریخ
ماریتن همچون بردیایف اعتقاد داشت که ابعاد قدسی و دنیوی تاریخ به هم پیچیده اند و پیوند نزدیک این دو بُعد در روابط گاه دوستانه و گاه پرتنش «شهر خدا» و «قلمرو ناسوت» خود را نشان میدهد . با وجود این، ماریتن در تضاد با دیدگاههای مدرنیستی از وجودِ جداگانه‌ی ابعاد قدسی و دنیوی تاریخ و جدایی آن دو قلمرو سخن میگوید. با توجه به این مسئله، فلسفه‌ی تاریخ او با فلسفه‌ی تاریخ بردیایف یا مونیه متفاوت میشود.
-
۱۳۹۵-۰۷-۰۳ ۱۲:۴۰
فلسفه تاریخ یک فرایند دائمی اما به سوی هدفی معین
ما انسانها در شرایط مرکب و متکثری زندگی می‌کنیم. تکثر در خود تعارض به همراه دارد. وقتی تعارض وجود داشته باشد از سکون و ثبات خبری نیست. نتیجه دگرگونی دائم است. هر بر نهاده و وضع هماهنگی دچار برابر نهاده و ناهماهنگی میشود. ا
-
۱۳۹۵-۰۶-۱۳ ۰۹:۵۶
تاملی در نگاه روایت‌گرایانه آنکرسمیت به تاریخ؛
طنین تراکتاتوس در فلسفه‌ی تاریخ
آنکراسمیت با طنینی تراکتاتوسی-ویتگنشتاینی و اسلوبی روایی-منطقی به شرح آرای خود کوشیده است. وی آرای خود را ابتدا در شش گزاره بیان می‌کند، پس از هر گزاره‌ی اصلی، وی با نوشتن زیرگزاره‌ها -که ذهن انسان را به لحن کوبنده‌ی تراکتاتوس ارجاع میدهد- گزاره‌های اصلی را شرح و تفسیر می‌کند. وی نگاهی کاملاً منطقی و نحوی به گزاره‌های روایی و شیوه‌های روایت‌گرایانه در تاریخ دارد.
-
۱۳۹۵-۰۲-۱۱ ۰۸:۵۸
ویلیام دری؛
«تبیین چه چیز» در تاریخ
در بررسی «تبیین چه چیز» برحسب یک مفهوم نظیر «انقلاب» لازم است که «نظم و ترتیب» را در تبیین بپذیریم اما این‌گونه تبیین‌ها همیشه برحسب مفهومی تدوین نمی‌شوند که استفاده از آن مستلزم این است که آنچه تبیین شده، تکرار پدیده‌ی اجتماعی است. چون مورخان اغلب با به‌کارگیری (یا با «کش‌وقوس دادن» ) مفاهیمی از زمینه‌های دیگر در مورد موضوع مطالعه‌ی خود، توجهشان را به یک الگوی قابل فهم معطوف می‌دارند
-
۱۳۹۴-۰۹-۲۰ ۱۳:۰۶
علیرضا سیّداحمدیان؛
تفسیر راستگرا از فلسفۀ تاریخ هگل
آنچه به موضوع این گفتار مربوط است، مختصّات تفسیر راستگرا از هگل و به‌خصوص فلسفۀ تاریخ اوست و فهم اشکالات آن با عطف به دستگاه مفاهیم پیچیدۀ هگلی. نخست یادآوری می‌کنیم که تفسیر راستگرا به اعتبار تفسیر چپگرا تعریف شده است. با عطف به آراء و افکار نمایندگان این تفسیر می‌توان چنین برداشت، که تفسیر راستگرا حکم هگلی «حقیقت کلّ است» را به عنوان هنجار تلقّی می‌کند، و فلسفۀ متعالیۀ هگل را مساوق الهیّات درمی‌یابد.
-
۱۳۹۴-۰۴-۳۰ ۰۸:۵۳
مارتین هایدگر؛
مفهوم زمان در علم تاریخ
سؤال این است که از کدام راه منطقی مطمئن به درک مفهوم زمان در علم تاریخ خواهیم رسید؟ سؤال دیگر ایـنکه، سـاخت مفهوم زمان در علم تاریخ باید چگونه باشد تا در خدمت هدف علم تـاریخ باشد؟
-
۱۳۹۳-۱۲-۲۳ ۰۹:۳۸
مجید مددی/ به مناسبت سالمرگ مارکس؛
مارکس: کاشف قاره‌ی تاریخ
به گفته‌ی آلتوسر، در جهان اندیشه تاکنون سه انقلاب به وقوع پیوسته است: انقلاب نخست در ریاضیات توسط تالس بود که «قاره‌ی ریاضی» گشوده شد و موجب پیدایش فلسفه‌ی افلاطون گردید؛ انقلاب دوم در فیزیک توسط گالیله بود که «قاره‌ی فیزیک» را گشود و سبب بر زدن فلسفه‌ی دکارت شد -فلسفه‌ی دنیای نو- که فلسفه‌ی پویایی، حرکت بی‌وقفه و صیرورت در جهان است، برخلاف فلسفه‌ی ایستای افلاطون؛ انقلاب سوم در عرصه‌ی تاریخ که مارکس کاشف و گشاینده‌ی قاره‌ی آن است.
-
۱۳۹۳-۰۹-۱۲ ۱۱:۰۲
محمدعلی مرادی؛
بنیان‌های تاریخ فرهنگی در چالش با فلسفه‌ی تاریخ
هگل در درس‌گفتارهای خود مسئله‌ی قانونمندي تاريخ را طرح می‌کند كه تاريخ جهان تاریخ پيشرفت آگاهی براي آزادی است، پيشرفتی كه ضرورت‌های خود را می‌شناسد و در جهت آزادی حركت می‌کند و ازاین‌رو هيچ آزادی واقعي بدون آگاهی ممكن نيست، همچنان‌كه ماهيت انسان آزادی است و ضرورت بي‌كران از طریق خودآگاهی است که می‌تواند عبور کند و آزادی را تحقق دهد و این خودآگاهی گونه‌ای علم است، علمی که از سنخ واقعیت است.
-
۱۳۹۳-۰۴-۳۱ ۰۹:۰۷
بیوِرلی سوسگِیت؛
پسامدرنیسم و فلسفۀ تاریخ
نظریه‌پردازان مدرنیست و پست مدرنیست (خواه فیلسوف‌ها، خواه تاریخ‌دانان) در مسیرهای سراپا متفاوتی پیش می‌روند، مسیرهایی که ممکن است هم‌پوشانی‌هایی موقتی داشته باشند، اما هم‌گرایی آن‌ها آن‌چنان بعید است که برخی تمایل دارند به جای گفتگوهای مشترک، سرگرم تک‌گویی‌های موازی باشند.
-
۱۳۹۳/۰۱/۱۸
گفت‌وگو با مسعود صادقی؛
مهجوریت فلسفۀ تحلیلیِ تاریخ در ایران
وقتی به فلسفه تاریخ در ایران توجه می‌کنیم، توجه‌مان یک زمینه درونی ندارد؛ یعنی نه فلسفه ما ابزارهای مفهومی لازم را برای بررسی معرفت تاریخی داشته است، چون اصلاً دغدغه غالب آن معرفت‌شناسی نبوده است، و نه تاریخ به یک معرفت قابل اعتنا در فضای جامعه ما تبدیل شده و به این لحاظ، شاید بتوانیم بگوییم که ما فاقد زمینه‌هایی بوده‌ایم که در غرب، تلاقی آن زمینه‌ها موجب پیدایش فلسفه تحلیلی تاریخ شده است.