فرهنگ امروز/ فاطمه عسکری : چندسالی می‌شود که با توسعه فضاهای آموزش عالی در سراسر کشور دیگر کسی دغدغه ادامه تحصیل در مقاطع تحصیلی عالی را ندارد؛ از شهرهای بزرگ گرفته تا دور‌افتاده‌ترین نقاط کشور امروز میزبان مراکز دانشگاهی‌ای هستند که آغوش خود را برای پذیرش دانشجویان باز کرده‌اند.واحدهای دانشگاهی که جملگی در‌برگیرنده رشته‌های تحصیلی مشابه هستند؛ رشته‌هایی که به اذعان بسیاری از کارشناسان علمی و اقتصادی اگر با توجه به نیازهای هر منطقه ایجاد می‌شدند حداقل امروز فارغ التحصیلان آنها با معضل بزرگی به نام بیکاری دست و پنجه نرم نمی‌کردند.نیازی که هفته گذشته حمید میرزاده، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی هم در حاشیه بازدید خود از واحد شهریار به آن اشاره و به مسئولان این واحد دانشگاهی نسبت به ضرورت تمرکز بر توسعه رشته‌های دانشگاهی متناسب با نیاز منطقه تاکید کرد؛ حرف و سخنی که اگر به عنوان یک نصیحت بدان توجه شود از بسیاری مشکلات اجتماعی و اقتصادی آتی جلوگیری می‌شود.ما امروز در بسیاری از استان‌های کشور شاهد فارغ‌التحصیلانی هستیم که یا در پیدا کردن شغل مناسب با تحصیلات خود درمانده‌اند یا دیگر با پذیرش این واقعیت که مدرک رشته تحصیلی‌شان نمی‌تواند آنها را در تحقق آرزوهایشان یاری رساند عطای پیداکردن شغل مناسب با مدرک تحصیلی را به لقایش بخشیده و در بخش دیگر مشغول کار شده‌اند. نمونه این اتفاق را می‌توان در شهرهای صنعتی بزرگی چون اصفهان، اراک و مشهد دید.
غربت رشته‌های صنعتی در چهارمین قطب صنعتی ایران
مدیر کل امور اجتماعی استانداری مرکزی و دبیر شواری هماهنگی دانشگاه‌های استان مرکزی درباره توجه نکردن به رشته‌های صنعتی به «فرهیختگان» می‌گوید: «بیشتر دانشجویان این استان در رشته حسابداری تحصیل می‌کنند.» غلامرضا فتح‌آبادی با بیان اینکه هشت هزار و ۵۴۶ نفر از دانشجویان استان در رشته حسابداری تحصیل می‌کنند، می‌افزاید: «رشته حسابداری بیشترین تعداد دانشجو در استان را شامل می‌شود این در حالی است که نیاز استان در این رشته تحصیلی اشباع شده و بخش قابل توجهی از فارغ‌التحصیلان آن امروز بیکارند.» او ادامه می‌دهد: «پس از رشته حسابداری، رشته کامپیوتر شاخه نرم‌افزار با پنج هزار ۹۳۲، رشته حقوق با چهار هزار و ۷۳۷ و رشته معماری با سه هزار ۲۶۰ نفر پر‌طرفدارترین رشته‌های تحصیلی در استان هستند.» دبیر شورای هماهنگی دانشگاه‌های استان مرکزی با بیان اینکه کم‌جاذبه‌ترین رشته‌های تحصیلی در استان رشته فناوری اطلاعات و ارتباطات و طراحی پارچه با یک نفر دانشجو و رشته‌های هوا‌فضا، علوم جانوری، فیزیک کاربردی و تاریخ عمومی جهان هر کدام با دو نفر دانشجو است، می‌گوید: «در حال حاضر ۸۵ مرکز دانشگاهی در این استان وجود دارد که از این تعداد ۱۵ مرکز دولتی، ۱۳ مرکز پیام‌نور، ۲۴ مرکز علمی و کاربردی، ۲۲ مرکز آزاد اسلامی و ۱۱ مرکز غیرانتفاعی هستند.» مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری مرکزی با بیان اینکه به طور متوسط در هر شهرستان استان هفت واحد دانشگاهی وجود دارد، تصریح کرد: «به تفکیک شهرستان‌ها در آشتیان دو، اراک ۲۶، تفرش سه، خمین ۱۰، خنداب یک، دلیجان چهار، زرندیه سه، ساوه ۲۰، شازند ۶، فراهان دو، کمیجان دو و محلات پنج واحد دانشگاهی وجود دارد.» فتح‌آبادی تعداد دانشجویان استان را ۱۲۲ هزار و ۶۲۰ نفر اعلام کرد و ادامه داد: «از مجموع دانشجویان استان ۱۵درصد در دانشگاه‌های سراسری، ۲۲ درصد در واحدهای پیام‌نور، ۱۱ درصد در مراکز علمی و کاربردی، ۴۴ درصد در دانشگاه‌های آزاد اسلامی و هشت درصد در مراکز غیرانتفاعی مشغول تحصیل هستند.» او با اشاره به ماهیت صنعتی استان مرکزی ادامه می‌دهد: «توجه به رشته‌های صنعتی و توسعه آن با توجه به نیاز استان یکی از ضروریاتی است که باید مورد توجه قرار بگیرد.»
جای خالی آموزش‌های کارآفرینی در دانشگاه‌های لرستان
لرستان هم جزء استان‌های کشاورزی و تولیدی است؛ استانی که امروز نیازمند آن است که به‌جای توسعه رشته‌های علوم انسانی و رشته‌های دیگر کمی بیشتر به حوزه کارآفرینی دانشگا‌ه‌هایش وارد شود. علی آشتاب، مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان لرستان در گفت‌وگو با «فرهیختگان» نسبت به تناسب نداشتن رشته‌های تحصیلی دانشگاه‌های استان با نیاز بازار کار این استان اظهار گلایه کرده و می‌گوید: «این مساله باعث شده ما امروز شاهد سیل عظیمی از جوانان تحصیلکرده‌ای باشیم که تخصص آنها برای توسعه استان کارایی ندارد.» او با تاکید بر ضرورت توجه به توسعه رشته‌های دانشگاهی متناسب با ماهیت و ساختار شکلی هر استان بیان می‌دارد: «لرستان استانی توانمند در حوزه تولید و کشاورزی است که تمرکز بر این حوزه می‌تواند ضمن تقویت این حوزه زمینه رشد آن را فراهم کند.» مدیرکل کار و رفاه اجتماعی حرف‌هایش را با اشاره به تغییرات اقتصاد جامعه ادامه داده و می افزاید: «سرعت بالای این تغییرات بسیار قابل توجه است و باید استعدادها و قابلیت‌ها را متناسب با این تغییر پیش ببریم.» به اعتقاد علی آشتاب دانشگاهیان بدنه اصلی کارآفرینی در کشور هستند، این در حالی است که رشته تحصیلی و مهارت بسیاری از فارغ‌التحصیلان دانشگاهی استان با بازار کار موجود متناسب نیست؛ مساله‌ا‌ی که می‌طلبد با تقویت ارتباط بین پارک علم و فناوری و مراکز رشد با دانشگاه‌ها شاهد رفعش باشیم. او با تاکید بر ضرورت تقویت ارتباط بین صنعت و دانشگاه می‌افزاید: «بسیاری از واحدهای اقتصادی ما مشکل دارند و دانشگاه ها می‌توانند به آنها کمک کنند، اما این پیوند هنوز در استان ما برقرار نشده است.» مدیرکل تعاون، کار، رفاه و تامین اجتماعی با اشاره به اینکه استفاده از ظرفیت‌های مهارتی در مراکز فنی و حرفه‌ای می‌تواند به کمک دانشگاه بیاید، افزود: «مراکز فنی و حرفه‌ای استان امکانات بسیار خوبی را برای آموزش دارند که جا دارد دانشجویان و فارغ‌التحصیلان تحصیلات تئوری خود را با آموزش دیدن در این مراکز تکمیل کنند.»
بیکاری ریشه در ناهمگونی بازار کار و رشته‌های دانشگاهی دارد
خیلی‌ها معتقدند اگر رابطه صنعت و دانشگاه دوستانه‌تر می‌شد مشکلی به نام بیکاری در جامعه وجود نداشت؛ حرفی که رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی سمنان هم با تایید آن در گفت‌وگو با «فرهیختگان» می‌گوید: «وقتی میان نیاز جامعه و بازار کار تناسبی نباشد معضل بیکاری به شکل غولی بزرگ در جامعه خودنمایی می‌کند؛ معضلی که بخش قابل توجهی از جامعه را درگیر خود می‌کند.» علی‌اصغر جمعه‌ای همچنین در گفت‌وگو با «فرهیختگان» در حالی این زنگ خطر را به صدا در‌می‌آورد که معتقد است باید در برنامه‌ریزی‌ها برای توسعه رشته‌های دانشگاهی، سیاست‌های ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری در خصوص اقتصاد مقاومتی لحاظ شود؛ چرا که در این صورت است که می‌توان زمینه آشنایی بخش صنعت و تولید را از توانایی‌های علمی کشور فراهم آورد. به گفته این کارشناس، ضعف بزرگ کشور این است که نه بخش صنعت و تولید از توانایی‌های علمی کشور شناخت دارد و نه بخش علمی و دانشگاهی کشور نیازهای بازار کار را می‌شناسد و همین امر سبب شده این دو بخش در ایفای نقش خود موفق عمل نکنند.
سرفصل‌های تدریسی در دانشگاه‌ها متناسب با نیاز روز نیست
یکی از استادان دانشگاه قم نیز درباره اینکه سرفصل‌های تدریسی در دانشگاه‌ها متناسب با نیاز روز نیست به «فرهیختگان» می‌گوید: «به دلیل تغییرات و پیشرفت‌هایی که در جامعه به وجود می‌آید گاهی سرفصل‌هایی که در دانشگاه‌ها تدریس می‌شود متناسب با نیاز جامعه نیست؛ موضوعی که بازنگری در بعضی از رشته‌ها را ضروری می‌سازد.» به گفته حسین گندمکار، سرفصل‌ها و اهدافی که برای دروس تعیین شده متناسب با نیازهای زمان تدوین آن سرفصل‌ها بوده است به همین دلیل مشکل پیش آمده در حالی‌که باید متناسب و همگام با نیازهای جامعه اهداف و سرفصل‌های دروس و حتی رشته‌ها تغییر می‌کرد. او معتقد است بعضی از این مشکلات ریشه در نوع آموزش‌ها، سطح آموزش‌ها و مطالبی دارد که در دروس خاصی تدریس می‌شوند، بنابراین هماهنگ با نیازهای آن رشته نیست. این استاد دانشگاه البته منکر این مساله نمی‌شود که کاربردی بودن در بعضی از رشته‌ها بیشتر و در بعضی کمتر است. مثلا حوزه علوم فنی و پایه به ترتیب بیشتر کاربردی هستند، اما علوم انسانی بیشتر جنبه‌های نظری داشته و کمتر به مثابه یک علم تجربی کاربردی بوده و به کار گرفته شده است. به گفته گندمکار یک جامعه باید همه حوزه‌های مختلف آن با هم تطابق و هماهنگی داشته باشد؛ چرا که آموزش‌های دانشگاهی در مبحث نظری زمانی موفق خواهد بود که در راستای افزایش سطح زندگی اجتماعی و پیشبرد و پیشرفت یک جامعه باشد، وگرنه گسستی بین نیازهای جامعه و آموزش‌های آنها ایجاد می‌شود که در نهایت مانع از رسیدن به یک جامعه به‌هم پیوسته و مفید شده و علاوه بر بروز آسیب‌هایی، هزینه‌های اضافی و تلاش‌های بی‌فایده را هم در پی‌خواهد داشت و در نتیجه به نوعی آموزش‌های دانشگاهی نیازهای جامعه را برآورده نمی‌کند.
منبع: فرهیختگان
نظر شما