به گزارش فرهنگ امروز به نقل از مهر؛  واژه ضمیمه را در فرهنگ های لغت فارسی «چیزی که به چیز دیگر پیوسته باشد. تعریف کرده اند. فرهنگ فارسی عمید آن را «ویژگی چیزی که آن را به چیز دیگر جمع کرده باشند» و به طور خلاصه «پیوست» تعریف کرده است. این تعاریف به طور خاص برای ضمیمه روزنامه ها نیز قابل استفاده است. در واقع ضمیمه یک روزنامه به طور عام چند صفحه ای با قطع کوچکتر از قطع روزنامه اصلی است که در آن مطالب جذاب و متنوعی چاپ شده است و مدیران یک روزنامه از انتشار آن هدف خاصی را دنبال می کنند.

ضمیمه یک روزنامه به حدی اهمیت دارد که در قانون مطبوعات ایران مصوب سال ۹۵ بعد از ماده یک که مربوط به کلیات این قانون است بلافاصله در ماده دوم در قالب سه تبصره به آن پرداخته می شود که ماحصل آن در این عبارات خلاصه می شود:

تبصره ۱ ماده دوم - انتشار فوق­العاده (چاپ دوم، سوم و ...)، ویژه ­نامه و هرگونه ضمیمه با همان نام رسانه و منطبق بر مشخصات مندرج در پروانه انتشار و با همان تاریخ و شماره مسلسل و رعایت سایر ضوابط قانون مطبوعات مجاز است.

تبصره ۲ ماده دوم  – ویژه­ نامه و ضمیمه باید به همراه رسانه توزیع شود و انتشار و توزیع جداگانه آن مجاز نیست.

تبصره ۳ ماده دوم - توزیع هرگونه ضمیمه به همراه رسانه از قبیل فرآورده ­های چاپی، لوح فشرده، راهنمای تبلیغاتی و مانند اینها که توسط اشخاص حقیقی و حقوقی به غیر از مسئولان رسانه تهیه شده است، منوط به اخذ مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.

انتشار ضمیمه راهی برای جذاب تر شدن

همان طور که اشاره شد ضمیمه های روزنامه  برای هدف های متفاوتی به چاپ می رسند. گاهی یک سری مطالب خاص هست که از نگاه مدیران رسانه جایی در صفحات روزنامه ها ندارند، اما انتشار آن در قالب یک ضمیمه هفتگی در روزهای خاص باعث می شود هم مخاطبان انتظاری برای آن بکشند و مطالعه مطالب مدنظر با انگیزه بیشتری صورت گیرد. گاهی هم مطالبی که در صفحات ضمیمه جای خود را پیدا می کنند آستانه ورود به صفحات جدی روزنامه را ندارند و بهتر است در قالب، شکل و فرمی غیر رسمی تر عرضه شوند.

سیاست مقابله با نابسامانی بازار کاغذ

در کنار این موضوعات انتشار ضمیمه روزنامه به عنوان یک سیاست مقابله ای با شرایط نسبتا سخت بازار کاغذ در داخل کشور از جمله اهدافی است که اگر در خارج از ایران سابقه ای هم داشته باشد، در داخل ایران کمتر مورد توجه قرار گرفته است.

بازار کاغذ در داخل از سال اواخر سال ۹۶ که نرخ ارز بالا رفت، دچار یک شرایط بحرانی شد که در سال ۹۷ به اوج خود رسید. سیاست های مختلفی هم از سوی دولت دنبال شد تا در نهایت اردیبهشت همان سال به دستور رهبر معظم انقلاب در نمایشگاه کتاب مقرر شد برای این وضعیت چاره اندیشی شود. متعاقب آن اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور جلسه ای را در هیأت دولت برگزار کرد. جلسه ای که هرچند نمی توان آن را بی تأثیر دانست اما باعث بازگشت آرامش به بازار نشد.

بازار کاغذ بهتر شده، اما هنوز هم نابسامان

در نهایت با گذشت بیش از یکسال هم وضعیت بازار کاغذ هنوز به ثبات نرسیده است و دولت هم هرچنددر مقاطع مختل اعلام می کند که کاغذهای وارداتی با ارز دولتی به دست صاحبان روزنامه ها می رسد. اما از سویی باز دولت اذعان می کند که این همه نیاز روزنامه ها را برآورده نمی کند و مطبوعات برای بقای خود حتما باید چاره اندیشی هایی را داشته باشند.

طی ماه های گذشته برخی مطبوعات تعطیل شده اند، برخی تعداد صفحات خود را کاهش داده اند و برخی دیگر تحریریه های خود را کوچکتر کرده اند و با تعدادی از همکاران روزنامه نگار خود به طور دائم یا موقت قطع همکاری کرده اند.

سیاست روزنامه قدس در بازار رسانه ها

در این میان روزنامه قدس از شیوه متفاوتی برای ادامه بقایش استفاده کرده است، این روزنامه هرچند وابستگی به آستان قدس رضوی دارد و شاید مشکل تأمین کاغذ وارداتی به نرخ های متفاوت (دولتی، نیمایی و آزاد) به صورت مستقیم برای بقایش تأثیری نداشته باشد. اما با سیاست انتشار ضمائم تازه با رویکردی جدید تلاش کرده است نگاهی به سمت جذب و حفظ مخاطبان داشته باشد.

انتشار ۵ ضمیمه؛ از یکشنبه تا ۵ شنبه

ایمان شمسایی مدیر مسئول روزنامه قدس در همین رابطه به خبرگزاری مهر می گوید: طی ایام هفته در حال حاضر ۵ ضمیمه در روزنامه قدس به چاپ می رسد از آنجایی که کار اصلی روزنامه پوشش اخبار و مسائل در فضای عمومی است، در بخش ضمائم روزنامه ها یکسری اهداف و کارکردهای تخصصی تری را دنبال می کنیم.

وی می افزاید: البته روزنامه قدس در حال حاضر صفحات تخصصی که در سایر روزنامه ها وجود ندارد یا کمتر به آن پرداخته می شود همچون صفحه معارف دارد، اما از آنجایی که در حال حاضر نمی شود بر اساس مختصات قدیم حرکت کرد. در بخش ضمائم به دنبال رویکردهای جدید هستیم که منطبق با اهداف روزنامه قدس است.

«نقطه سرخط» به دنبال تحقق بیانیه گام دوم

شمسایی با توضیح اینکه چاپ این ضمائم از جمله رویکردهای جدید روزنامه قدس است، به توضیح ۵ ضمیمه کنونی این روزنامه می پردازد و گفت: روزهای یکشنبه ضمیمه «نقطه سرخط» را منتشر می کنیم که شماره دوم آن به تازگی منتشر شد. در این ضمیمه جوانان و بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی مورد تأکید قرار دارد و از ابعاد مختلف این بیانیه مورد بررسی قرار می گیرد. اقدامی که -به این شکل و گستردگی- توسط روزنامه های دیگر دنبال نشده است. در این ضمیمه گفت و گو با چهره های مطرح را دنبال می کنیم.

روشن کردن «چراغ» بر تاریکی های دوره پهلوی

وی افزود: روزهای دوشنبه ضمیمه «چراغ» را منتشر می کنیم که موضوع آن تاریخ معاصر از دوره پهلوی به بعد است. البته از آنجایی که رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران در بیانیه یادشده به تاریخ معاصر ایران توجه دارند می توان گفت این ضمیمه هم رویکردی متناسب با بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی دارد. یکی از محورهایی که در چراغ دنبال می شود اقدامات شاه ایران و امتیازاتی است که به کشورهایی همچون انگلیس می پرداخته است. البته این ضمیمه فقط به دنبال مرور صرف وقایع تاریخی نیست و نگاهی به مسائل امروز جامعه هم دارد.

ضمیمه «بیت المقدس» به دنبال جهان اسلام آزاد

در ادامه مدیر مسئول روزنامه قدس با اشاره به اینکه روزهای سه شنبه ضمیمه «بیت المقدس» را چاپ می کنیم، تأکید کرد: موضوع جهان اسلام برای روزنامه قدس اهمیت بالایی دارد و رویکردمان در این ضمیمه تولید مطلب به صورت پرونده محور است. موضوعات جهان اسلام، جنبش های آزادی بخش منطقه ای، مساله فلسطین، بحرین، یمن، نیجریه از جمله موضوعاتی است که در این ضمیمه جایگاه خاصی دارند و درباره آنها نظرات کارشناسان خارجی و داخلی را منعکس می کنیم.

«+روایت» به دنبال جوانان انقلابی و متدین

شمسایی با اشاره به اینکه ضمیمه های بیت المقدس، چراغ و نقطه سرخط بیشتر متناسب با هویت روزنامه و دغدغه های انقلاب اسلامی هستند، عنوان ضمیمه روزنامه چهارشنبه را «+ روایت» (پلاس روایت) عنوان کرد و گفت: جامعه مخاطبانی که برای روزنامه قدس در ذهن مان فرض کرده ایم افراد انقلابی هستند. در عمل هم مخاطبان واقعی ما از این طیف هستند. با این حال تلاش کرده ایم در ضمیمه روزهای چهارشنبه با رویکردی (و زبانی) خاص جوانان را مخاطب قرار دهیم. در «+روایت» (پلاس روایت) درباره اوضاع روز بیشتر صحبت می کنیم و اخبار روز و آینده را برای جوانان بازگو می کنیم. البته جامعه مخاطبان ذهنی مان برای این ضمیمه هم فردی جوان و متدین است.

«کفشدوزک» هم سهم کودکان

وی ادامه داد: در روزهای پنج شنبه ضمیمه ای را برای کودکان منتشر می کنیم با عنوان «کفشدوزک» که در آن از جذابیت های تولید محتوا برای کودکان همچون نقاشی و صفحه آرایی مختص کودکان بهره برده ایم.

مدیریت کاغذ؛ مخاطبان بیشتر

مدیر مسئول روزنامه قدس با اشاره به اینکه تمام ضمائم روزنامه در ۸ صفحه (قطع ۳۵*۲۵) منتشر می شود، گفت: پیشتر روزنامه قدس با ۲۰ صفحه منتشر می شد. اما برای اعمال سیاست های جدید و جذب مخاطب ۴ صفحه را کاهش دادیم و از این صفحات کاهش یافته ضمایم جدید را منتشر می کنیم. این ضمائم را با رویکرد تنوع بخشی به روزنامه و گسترده تر کردن سفره این روزنامه برای مخاطبان دنبال می کنیم. با رویکرد جدید در حالی که روزنامه با 16 صفحه اصلی منتشر می شود و پایگاه خبری قدس آنلاین هم به فعالیت خودش ادامه می دهد در قالب ضمائم جدید تنوع قلم ها را خواهیم داشت.

شنبه ها سهم شعر و هنرآئینی می شود

شمسایی در بخش دیگری با اشاره به اینکه می خواهیم در روزهای شنبه هم ضمیمه ۸ صفحه ای جدیدی منتشر کنیم، گفت: شعر و ادبیات آئینی از جمله هدفگذاری هایی است که می خواهیم در ضمیمه روزهای شنبه بگنجانیم و البته نگاهی هم به هنر آئینی داریم.

وی افزود: با توجه به اینکه پایگاه اصلی روزنامه قدس شهر مشهد است و این شهر در ادبیات آئینی از جایگاه و اهمیت ویژه ای برخوردار است می خواهیم ضمیمه روزهای شنبه را به فرهنگ و هنر با رویکرد آئینی اختصاص دهیم.

متخصصان دست به قلم برای ضمائم قدس

مدیر مسئول روزنامه قدس با بیان اینکه در تولید این ضمائم ترکیبی از همکاران مستقر در تحریریه به همراه افراد متخصص در خارج تحریریه نقش آفرین هستند، گفت: سه ضمیمه «نقطه سرخط»، «چراغ» و «بیت المقدس» را افراد صاحب نظر خارج از تحریریه تهیه می کنند در حالی که «+روایت» و «کفشدوزک» توسط همکاران مان در داخل تحریریه آماده می کنند.

در پایان شمسایی در پاسخ به سوالی مبنی بر ارزیابی اش از شرایط بازار کاغذ هم به صورت کوتاه گفت: کمی اوضاع بازار بهتر شده اما هنوز به ثبات نرسیده است و امیدواریم که کاغذهای وارداتی با قیمت های مناسب توزیع شود.