به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایبنا؛ از مشهد، برونو دی‌نیکلا (پژوهشگر مرکز ایرانشناسی آکادمی علوم اتریش) در نشست علمی «گرایش‌های جدید در مطالعات تاریخ ایران در دوره مغول و ایلخانی» و آئین رونمایی از کتاب «زنان ایران در عهد مغول» بیان کرد: مطالعات در این حوزه را می‌توان در سه دوره اصلی دسته بندی کرد که شامل مطالعات انجام شده تا قبل از سال ۱۹۷۰ میلادی، از ۱۹۷۰ تا ۲۰۰۰ میلادی و همچنین از سال ۲۰۰۰ تا کنون است.

وی ادامه داد: دوره نخست این مطالعات معطوف به قدرت نظامی و فتوحات امپراطوری مغول به عنوان یه قوم بربر و تخریب کننده می‌پردازد و دوره دوم با اندکی تغییر نگرش، جنبه‌های دیگری از تاریخ این قوم نیز مورد بررسی و توجه قرار می‌گیرد.

این پژوهشگر مرکز ایرانشناسی آکادمی علوم اتریش دوره سوم مطالعات تاریخی دوره ایلخانی را نسل جدیدی از مطالعات در این حوزه عنوان کرد و افزود: تمرکز این دوره از مطالعات که سال ۲۰۰۰ تا کنون به انجام رسیده است بر حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی قرار داشته و نقش زنان را به عنوان بخش تأثیرگذاری از تاریخ مورد واکاوی و بررسی قرار می‌دهد.

وی در ادامه گفت: در پی تغییر نگرش‌های مطالعاتی تاریخ در اروپای میانه، کم کم توجه به ایران و امپراطوری مغول‌ها آغاز و از اهمیت بسزایی برخوردار شد و بر همین اساس نیز جایگاه زنان و نقش آنان در این دوره که تا کنون کمتر مورد بررسی قرار گرفته بود، به عنوان یک مسیر مطالعاتی مهم و جالب توجه پیش روی اینجانب گشوده شد.


نویسنده کتاب «زنان ایران در عهد مغول» اظهار کرد: بر اساس مطالعاتی که در گذشته به انجام رسیده بود تعداد ۲۰ زن تأثیرگذار در تاریخ مغول معرفی و شناخته شده بودند اما طی بررسی‌ها و مطالعات انجام شده، این تعداد به ۳۵۰ زن صاحب نفوذ و قابل مطالعه در امپراطوری مغول افزایش یافت و همین امر موجبات به طول انجامیدن مطالعات، بازبینی‌ها و ویراست‌های چاپ کتاب women in mongol Iran در حدود ۱۳ سال را فراهم کرد.

وی تصریح کرد: در انجام مطالعات تاریخی حوزه زنان باید دو نکته اصلی را مورد توجه قرار داد که یکی از آن‌ها نگارش در حدود ۹۸ درصد از کتب این حوزه توسط مردان می‌باشد که این امر خود دلیل ایجاد نگاه‌های گاه جانب‌دارانه و یک سویه و یا بی‌تفاوتی‌های در بسیاری از آثار مربوط به زنان شده است.

برونو دی‌نیکلا ادامه داد: نکته حائز توجه دیگر در این خصوص، توجه به طبقه اجتماعی زنان است چرا که تا کنون کلیه مطالعات انجام شده مربوط به زنان نخبه و سطح بالای اجتماع در آن دوره تاریخی بوده است و اطلاعات بسیار اندکی از زنان در طبقات پایین اجتماع در دست می‌باشد که این نکته خود جای مطالعه و کنکاش بسیار زیادی دارد.

وی که تأثیرگذاری زنان در دوران مغول را در سه حوزه‌ سیاسی، اقتصادی و مذهبی مورد مطالعه قرار داده است، گفت: زنان در فرهنگ و اجتماع مغول از یک پیشینه قوی و میراث اسطوره‌ای برخوردار بوده‌اند تا جایی که پیدایش تاریخ مغول در این فرهنگ از یک زن نشئت گرفته است.

این پژوهشگر و محقق به فصل سوم کتاب خود در خصوص زنان و دخالت آنان در امور سیاسی اشاره کرد و افزود: طی دوران امپراطوری مغول شاهد فرمانروایی و حکمرانی زنانی قدرتمند و صاحب نفوذ برای سال‌های متمادی و همچنین زنان صاحب منصب در دربار هستیم و این نشان از تأثیرات زنان در بُعد سیاسی این امپراطوری دارد.

وی ادامه داد: از آنجا که خاتون‌ها در این امپراطوری از منابع مالی و اقتصادی متعددی از جمله تجارت برخوردار بوده و دارای استقلال اقتصادی بوده‌اند، از طریق سیاست نیز تأثیرگذاری خود بر حکومت را حفظ می‌کردند.

برونو دی‌نیکلا به فصلی از کتاب خود با عنوان زنان و مذهب را مورد اشاره قرار داد و گفت: مذهب زنان مغلول را از دو جنبه شخصی و تغییر مذهب می‌توان مورد بررسی قرار داد که حمایت زنان از فعالیت‌های مذهبی و وقف سرمایه‌های مادی خود برای امور مذهبی نشان از تعلقات و وابستگی‌های شخصی آنان به مذهب است.

وی افزود: از آنجا که روایت و منبع مشخصی در خصوص تغییر ادیان زنان مغول در دست نیست، به احتمال قوی تغییر ادیان در این زنان باید به صورت آهسته و بر اثر همزیستی مذهبی با مسلمانان و در نتیجه گرویدن به دین اسلام انجام شده باشد.

پژوهشگر مرکز ایرانشناسی آکادمی علوم اتریش طی یک جمع‌بندی اسطوره‌ها و میراث تاریخی، منابع مالی و ارتباط و انعطاف مذهبی را از جمله عوامل اصلی تأثیرگذاری زنان در دوره مغول و ایلخانی عنوان و تصریح کرد: تصویر کلی ما از جامعه، حکومت و امپراطوری مغول هنگامی می‌تواند کامل باشد که با مطالعه بر حوزه زنان به عنوان بخشی تأثیرگذار از جامعه آن زمان، تصویرهای سنتی حکومت مغولی را به تصویر حقیقی نزدیک‌تر کند.

وی در پایان گفت: بازگشت به منابع تاریخی و به ویژه منابع خطی و مطالعه و بررسی چندباره آنها در زمینه‌های مختلف می‌تواند گام بزرگ و راه‌گشای بعدی در شناخت و درک هرچه بیشتر آن دوره تاریخی باشد.

در پایان این در نشست علمی گرایش‌های جدید در مطالعات تاریخ ایران در دوره مغول که توسط انجمن علمی تاریخ با همکاری انجمن ایرانی تاریخ شعبه منطقه‌ای خراسان در تالار رجایئ بخارایی دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد، از کتاب «زنان ایران در عهد مغول» با حضور نویسنده اثر، دکتر برونو دی‌ نیکلا پژوهشگر مرکز ایرانشناسی آکادمی علوم اتریش رونمایی شد.