فرهنگ امروز/ محسن آزموده| محمد صنعتی، ‌زاده ۱۳۲۴ اصفهان، روان‌پزشک نام‌آشنایی است که فراتر از تخصص آکادمیک، کار بالینی و استادی دانشگاه تهران به عنوان نویسنده، منتقد ادبی و روشنفکر نیز در عرصه عمومی فرهنگ ایرانی حضوری جدی و پررنگ دارد و در طول دهه‌ها فعالیت علمی و روشنفکری علاوه بر معرفی روانکاوی مدرن به جامعه ایران، گام‌های موثری در ایجاد پیوند میان روانشناسی و سایر حوزه‌های علوم انسانی به ویژه ادبیات، هنر و فلسفه برداشته است. کتابخوان‌های ایرانی به خوبی با آثار خواندنی و ارزشمند او همچون «صادق هدایت و هراس از مرگ»، «تحلیل‌های روان‌شناختی در هنر و ادبیات» و «زمان و نامیرایی در سینمای تارکوفسکی» آشنا هستند. علی دهباشی، سردبیر نشریه بخارا در گفت‌وگویی کوتاه با روزنامه اعتماد اعلام کرد که انجمن بین‌المللی روانکاوی (IPA) قصد دارد به دکتر صنعتی به پاس دهه‌ها فعالیت در حوزه روانکاوی جایزه‌ای اهدا کند. در ادامه این گفت‌وگو از نظر می‌گذرد.

نخست برای مخاطبان به نحو مختصر درباره اهمیت و جایگاه علمی دکتر محمد صنعتی بفرمایید.

دکتر محمد صنعتی بدون تردید یکی از شخصیت‌های برجسته ایرانی است که در حوزه روانکاوی فقط به صورت کلینیکی کار نکرده بلکه سال‌ها تدریس در دانشگاه را به عهده داشته و گذشته از آن موفق شده است در ادبیات روانشناسی ایران آثاری را خلق کند که علاوه بر جایگاه و اهمیت علمی، وجهه ادبی بارزی دارند. کتاب‌های دکتر صنعتی درباره صادق هدایت، صادق چوبک، بهرام صادقی و دیگر نویسندگان ایران معاصر حائز اهمیت است. دکتر صنعتی در این آثار کوشیده با نگرش علمی روان‌شناختی، تحلیل‌های عمیق و درخشانی از فرهنگ و اندیشه ایرانی ارایه دهد به عبارت دقیق‌تر رابطه ژرف ایشان با مساله روانکاوی و ادبیات به او این امکان را داده که به دنیاهای جدیدتری دست بیابد و صرفا یک روان‌پزشک یا روانشناس بالینی نباشد. مخاطب اندیشه و کردار او نیز دیگر صرفا مراجعین او و حتی دانشجویانش نیستند بلکه دکتر صنعتی از طریق آثارش با عموم جامعه ایران ارتباط برقرار می‌کند.

در خبرها آمده که اخیرا یک انجمن بین‌المللی قصد اهدای جایزه به دکتر صنعتی را دارد. نهادی که او را شایسته تقدیر دانسته، کجاست؟

انجمن بین‌المللی روانکاوی (IPA) چنانکه از عنوانش برمی‌آید، یک آکادمی جهانی در حوزه روانشناسی و روانکاوی است که محل استقرار آن در واشنگتن امریکاست. این نهاد یکی از قدیمی‌ترین و معتبرترین انجمن‌های علمی بین‌المللی در دنیاست که زیگموند فروید، متفکر و روانشناس برجسته اتریشی و پدر روانکاوی بنیانگذار آن بوده است. این انجمن سال‌هاست که فعالیت می‌کند.

چه شد که این انجمن جایزه خود را به دکتر صنعتی اهدا کرد؟

این جایزه چنانکه در متن اهدایی آمده معمولا به پاس خدمات درخور ستایش و استثنایی به دانش یا حرفه روانکاوی از جمله پیشبرد روانکاوی اهدا می‌شود. این انجمن بین‌المللی با وجود همه تحریم‌های امریکا ترامپ علیه ایران تسلیم این فضاها نشد و دکتر صنعتی را شایسته این جایزه تشخیص داد؛ به عبارت دقیق‌تر این انجمن دکتر صنعتی را از سویی به پاس خدماتی که در زمینه دانش روانکاوی و از سوی دیگر به دلیل اینکه این دانش روانکاوی را در جامعه ایرانی گسترش داده و در نوشته‌های دانشگاهی آن را مطرح کرده، شایان تقدیر دانسته است.

آیا دکتر صنعتی عضو این انجمن هستند؟

خیر، جالب است بدانید که دکتر صنعتی از اعضای این انجمن بین‌المللی روانکاوی نیست. البته ایشان عضو انجمن‌های علمی جدی زیادی هستند اما اهمیت این جایزه از آن حیث است که این انجمن جایزه را به یکی از اعضای خودش اهدا نمی‌کند بلکه به کسی می‌دهد که بیرون از خودش است. به خاطر اینکه ایشان زندگی حرفه‌ای خود را به خاطر اعتلای اندیشه روانکاوی در بستر فردی و گروهی در ایران وقف کرده است.

زمان و مکان اهدای این جایزه به چه صورت خواهد بود؟

قرار است این جایزه ۲۵ جولای سال جاری مصادف با سوم مرداد ۱۳۹۸ در مرکز بزرگ آنجا به ایشان اهدا شود و ایشان خطابه‌ای خواهند خواند و جایزه را دریافت می‌کنند. من بعدا متن این خطابه را برای روزنامه اعتماد ارسال خواهم کرد.

روزنامه اعتماد