فرهنگ امروز: دیروز در دانشگاه علامه طباطبایی مناظره‌ای به وقوع پیوست که در نوع خود جالب و متفاوت بود. مناظره‌ای که در حضور سرپرست دانشگاه علامه برگزار شد. البته موضوع مطرح شده برای این مناظره بحثی قابل تامل بود: «علوم‌انسانی اسلامی؛ امکان یا امتناع» مسئله‌ای که نیازمند تضارب آرای فراوان در میان اهل فن است. هویت نظامی که داعیه‌دار حکومت اسلامی است لازم می‌دارد تا سخن از جنس متفاوتی از علوم‌انسانی را عرضه دارد. علوم انسانی که بتواند بر پایه‌ی آموزه‌های اسلام و اقتضائات جامعه ایران به تبیین واقعیت‌های اندیشگانی جامعه‌اسلامی بپردازد. قطعا هستند کسان بسیاری که قائل به این نوع نگاه به علوم انسانی نیستند. آنان عمدتا علم را خالی از ارزش و یا خالی از ظرفیت‌هایی می‌دانند که دین و به طور ویژه دینی همچون اسلام بتواند به آن ورود کند. تقابل میان این دو دیدگاه لازم و ضروری است. لازم است از این رو فضای آرامی مهیا شود تا در کمال آرامش و خالی از هرگونه نگرانی این دو دیدگاه به نقد یکدیگر بپردازند.
قطعا رسیدن به علوم انسانی مطلوب جامعه ایران مستلزم تضارب آرا به معنای واقعی کلمه است. تضارب آرایی که متفکرین دو دیدگاه به نقد و بررسی یکدیگر بپردازند و حرف و سخنی که در آن پرداخته و برجسته میشود، بیانگر اندیشه و اندیشه‌ورزی باشد. از این رو کسانی می بایست به عنوان دو سویه میدان به نقد یکدیگر بپردازند که 1-از ظرفیت‌های علمی لازم برخوردار باشند. 2-به طور دقیق و واقعی نماینده یکی از این دو دیدگاه باشند.
مناظره‌ای که دیروز(20 آبان) در دانشگاه علامه اتفاق افتاد، هیچ کدام از معیارهای ذکر شده در بالا را نداشت. به عبارت دیگر هر کدام از دو طرف مناظره حداقل و خوشبینانه یکی از ویژگی‌ها ذکر شده در بالا را به طور روشن نداشتند. مناظره‌ای که دیروز در دانشگاه علامه روی‌داد میان دکتر صادق زیباکلام و دکتر حمیدرضا آیت‌الهی رقم خورد. اولی استاد دانشگاه تهران و دومی استاد دانشگاه میزبان(علامه طباطبایی) و رئیس پژوهشگاه علوم انسانی.
دکتر صادق زیباکلام را همه می‌شناسند. کسی که رسانه و تریبون جذاب‌ترین عنصر زندگی‌اش است. استادی که رسانه برایش مرز ندارد. این سو و آن سوی آب. مجلات دانشجویی، وبلاگ‌ها و روزنامه‌ها. برای همه می‌نویسد و با همه مصاحبه می‌کند. استاد علوم انسانی مورد علاقه دانشجویان فنی! که در مورد همه عرصه‌های علوم انسانی صحبت می‌کند. در مورد مسائل داخلی ایران، در مورد جزایر سه گانه. جامعه‌شناسی و البته عدم نیاز به روش در عرصه علوم انسانی! آنچه در همه مصاحبه‌ها، سخنرانی‌ها و یادداشت‌های زیباکلام محوریت دارد تلاش برای متفاوت بودن است. شاید مفهوم واگرایی بهترین واژه‌ای باشد که بتواند در شناخت او به ما کمک کند. البته او به هر میزان که تلاش می کند تا در میان طیف نخبگان واگرا باشد، سعی می‌کند حداقل بخشی از مردم را به عنوان مخاطبان خود نگه‌دارد. از این رو زیباکلام عمدتا مخالف است. زیرا جامعه ایران مخالف بودن را می‌پسندد. گاهی حرف‌هایی می‌زند که با منافع ملی نمی‌خواند اما حتی همین هم مهم نیست. زیرا همین هم در چارچوب واگرایی و متفاوت بودن معنی می‌یابد. حال با توجه به آنچه گفته شد دیدگاه زیباکلام درباره علوم انسانی را نیز می‌توان درک کرد. ادعایی که آیت‌الهی درباره رویکرد جدل آمیز زیباکلام ارائه نمود واقعا جای تامل دارد: «بهتر است بحث را به مباحثه‌های تبلیغاتی و انتخاباتی نزدیک نکنیم و از به حاشیه کشاندن یک بحث علمی خودداری کنیم.»
سوی دیگر این مناظره دکتر حمیدرضا آیت الهی بود. فردی که به عنوان نماینده جریان حامی علوم انسانی اسلامی از جانب برگزار کنندگان مجلس در این مناظره حاضر شده بود. اما نکته بسیار حائز اهمیت اینکه حتی او نیز به علوم انسانی اسلامی اعتقادی نداشت!!! وی اینگونه کلامش را آغاز کرد: «من با عنوان این جلسه یعنی امتناع و امکان علوم انسانی مخالفم و فکر می‌کنم ما باید درباره امکان و یا ضرورت علوم انسانی اسلامی صحبت کنیم. همچنین با بکار بردن علوم انسانی اسلامی موافق نیستم و به نظرم بهتر است به جای آن از عناوین علوم انسانی در بستر اسلام و یا علوم انسانی با رویکرد اسلامی استفاده کنیم»
نویسنده یادداشت حاضر به دیدگاه‌های دکتر آیت‌الهی احترام می‌گذارد. هر فردی می‌تواند دیدگاه‌هایی این‌چنین به مسئله علوم انسانی داشته باشد. اما سوال اساسی که دغدغه یادداشت حاضر است اینکه چرا ایشان که خود علوم انسانی اسلامی را به مقوله تحول در علوم انسانی کاهش می‌دهد می‌بایست به عنوان نماینده یک دیدگاه و یک جریان در یک مناظره حاضر شود. این حضور دو ایراد بسیار روشن دارد: اول اینکه ایشان خود را به جریانی منتسب و نزدیک می‌کند که به واقع با آن همپوشانی کافی ندارند. این مسئله شاید برای ایشان منافع سیاسی و گروهی داشته باشد، اما قطعا نمی‌تواند برای آن جریان نیز سودمند باشد. و دوم اینکه به نمایندگی از آن جریان فکری سخنانی را به زبان می‌آورد که جز پراکندگی ذهن مخاطبان هیچ چیز را به دنبال ندارد. به عبارت دیگر مخاطبین به این جمع‌بندی می‌رسند که جریانی که قائل به علوم انسانی اسلامی است در درون خود دچار چند دستگی است. این در حالی است که ایشان را به واقع نمی‌توان فردی از این جریان دانست.
عملکرد دکتر آیت‌الهی در دوره چند ساله‌اش بر ریاست پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و رویکرد ایشان به مسئله علوم انسانی اسلامی به اندازه کافی بحث برانگیز بوده است. نوع تقابل ایشان با جریان اساتید و حتی کارمندان مخالف در درون پژوهشگاه، نگاه دولت پسند وی به عزل رییس دانشگاه علامه آن هم در شرایطی که وی در تمام دوره صدرات احمدی نژاد بر دستگاه دولت، هرگز حتی یک کلمه در این باره به زبان نیاورده بود و قس علی هذا. با این وصف نمی‌توان وی را نماینده‌ی شایسته‌ای برای مدافعان علوم انسانی اسلامی قلمداد کرد.
آنچه در عبارات یادداشت حاضر گذشت به خوبی می‌تواند نشان دهد که دیروز(دوشنبه) در دانشگاه علامه مناظره‌ای برپا شد که اگرچه عنوان امکان و یا امتناع علوم انسانی اسلامی را یدک می‌کشید اما در واقع هیچ یک از طرفین آن قائل به این مفهوم نبودند. جالب است که در مناظره‌ای که به قصد کمک به تکوین علوم انسانی اسلامی برگزار میشود، این مفهوم اینگونه مظلومانه بی‌دفاع باقی می‌ماند.
و اما انتقاد اصلی را فارغ از کلیه مباحث فوق باید متوجه متولی این مناظره(مباحثه) است. خوب است کسانی که دغدغه و دعوی اسلامی‌سازی دانشگاه و تاسیس علوم انسانی اسلامی را دارند بیش از هر چیز با رصد نه چندان دشوار، نسبت به دسته‌بندی‌های موجود در علوم انسانی کشور به آگاهی برسند تا شاید در این صورت دچار تناقضی نشوند که بواسطه‌ی آن از مخالفین علوم انسانی اسلامی برای دفاع از آن دعوت‌کنند.
نظرات مخاطبان 1 17
۱۳۹۲-۰۸-۲۱ ۱۳:۳۴کامران 0 7
متن مناظره؟۱۳۹۲-۰۸-۲۱ ۱۳:۴۳سپهر 3 8
صادق زیباکلام که از حرف زدن خسته نمیشه. حداقل دانشگاه خسته بشه. چرا به یک نفر تشنه تریبون که اصلا هم نظرات عمیقی نداره این همه تریبون داده میشه. اونم کسی که شان علمیش یکصدم شان سیاسیشه۱۳۹۲-۰۸-۲۱ ۱۳:۴۶این همانی 3 5
نگاه سلیمی رو ببینید. یه ابراز رضایت یواشی تو پس نگاهش دیده میشه۱۳۹۲-۰۸-۲۱ ۱۵:۳۰استوار 2 5
حضور سرپرست دانشگاه علامه در این مجلس خودش گویای همه چیز است۱۳۹۲-۰۸-۲۱ ۱۵:۳۴مهران 1 12
من نمیدونم چه گیری دادید به این آیت اللهی. بذارید زندگیش رو بکنه. حالا گیریم گفته باشه من مخالف علوم انسانی اسلامیم. این که چیز عجیبی نیست. عجیبه؟ حالا گیرم رئیس پژوهشگاه علوم انسانی هم باشه. خب باشه.۱۳۹۲-۰۸-۲۱ ۱۵:۳۶صاحبنظر 1 8
شما که این همه تاختید به برگزار کننده حداقل بگید کی مجلس رو برگزار کرده۱۳۹۲-۰۸-۲۱ ۱۵:۴۴سعید 2 7
بدون خواندن متن کامل جلسه نمیشه قضاوت کرد. مگر اینکه قضاوتمان بر پایه تصویر ذهنی ای باشد که از این دو نفر در ذهن داریم.۱۳۹۲-۰۸-۲۱ ۱۷:۰۷ 3 7
از دکتر زیباکلام بیشتر از این انتظار نداشته باشید۱۳۹۲-۰۸-۲۱ ۱۷:۱۱عباسی 5 8
برخورد دکتر آیت الهی با اساتید اخراجی پژوهشگاه واقعا تاسف انگیز بود.۱۳۹۲-۰۸-۲۱ ۱۷:۱۲ 3 4
این نقل قولی که آوردید واقعا عبارات دکتر آیت الهی بود؟۱۳۹۲-۰۸-۲۲ ۰۹:۴۶منبع آگاه 2 11
اگر ايت الهى شما رو هم مثل برخى از دوستان رسانه اى بورس دکترى ميکرد بازم ازش بد ميگفتيد؟۱۳۹۲-۰۸-۲۴ ۰۶:۴۱ 0 4
دبيرخانه کنگره علوم انسانى برگزار کننده برنامه بود۱۳۹۲-۰۸-۲۵ ۱۱:۳۲ 4 4
نخير دوست عزيز نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه علامه برگزار كننده بود. از اين رو فرهنگ امروز هم نامي از آن نبرده است. يعني خواسته اند به در بگويند ديوار بشنود. اين هم شده وضعيت رسانه هاي ما در كشوري كه آزادترين كشور دنياست. حتي از بردن نام متولي برگزاركننده چنان واهمه دارند كه مجبور به خودسانسوري در اين سطح هستند. اما تاسف دومم به فرهنگ امروز بابت قضاوت ناثوابي است كه بر ذهن مخاطب تحميل مي كند. شما به جاي انتشار مناظره هر چه خود برداشت فرموده ايد را با مفاهيمي جهت دار در راستاي كوبيدن آيت الهي به كار گرفته ايد. مدعي كار حرفه اي هم هستيد.!! اين هم شد وضع بازتاب يك نشست علمي؟؟!! كم كم داشتيد جايي براي خود در رسانه هاي تخصصي علوم انساني باز مي كرديد اما با اين وضع به گمانم به تركستان مي رويد.۱۳۹۲-۰۸-۲۵ ۱۲:۰۶فرهنگ امروز 2 5
مخاطب گرامی 1- در ذیل پوستر این نشست لوگوی چهار نهاد درج شده بود و فرهنگ امروز نیز از هویت هر چهار برگزار کننده آگاه. لکن غرض زیر سوال بردن نهاد خاصی نبوده و صرف تذکر به شناخت جریانهای علوم انسانی توسط برگزار کنندگان چنین نشستهایی، فارغ از دسته بندی های سیاسی برگزارکنندگان هدف انتشار گزارش مذکور بوده است. 2-همان طور که در متن نیز هویداست این متن گزارش برگزاری نشست نبوده و یک یادداشت انتقادی در حاشیه برگزاری نشست با فرض اطلاع مخاطب از جریان نشست بوده است. علاقمندان ه اطلاع از متن کامل نشست میتوانند به بخش «سایر اخبار» فرهنگ امروز و یا اخبار منتشر شده در این خصوص در سایر رسانه ها رجوع کنند. 3-فرهنگ امروز هیچ گاه یک طرفه به قاضی نرفته و ان شا الله نخواهد رفت. از این رو بخش دوم گزارش مذکور که بیشتر ناظر به نقد دکتر صادق زیباکلام می‌باشد را میتوانید در مطالب منتشر شده فرهنگ امروز در مورخ 25 آبان ملاحظه نمایید. 4-فرهنگ امروز جهت ارتقای کارایی و اثرگذاری خود از نظرات شما مخاطبان گرامی استقبال می نماید.۱۳۹۲-۰۸-۲۵ ۱۳:۳۷مخاطب گرامی 4 6
1. اينكه شما در گزارش خود حتي به برگزار كنندگان اين نشست اشاره اي نكرده ايد و اكنون در كامنت ها پاسخ مي دهيد خود مصداق عذر بدتر از گناه است. به ويژه اينكه در گزارش مختصر خود چندين بار عنوان كرديد كه نقد شما نقد نهاد است پس بايد متوليان را معرفي مي كرديد. كاري كه اكنون هم نمي كنيد يعني از برشمردن اين چهار نهاد طفره مي رويد. اگر اينقدر از عولقب آن بيم داشتيد دست كم پوستر را ضميمه مي كرديد يا اگر باز اين مقدار هم روا نيست از خير گزارش ناقصتان مي گذشتيد. 2. اين پاسخ شما هم هيچ توجيهي ندارد. شما حتي اصول كار حرفه اي رسانه را رعايت مي كنيد. دست كم در ابتداي نقدتان به گزارش نشست ارجاع مي شد يا لينك آن گذاشته مي شد. 3. بنده شخصا از آيت الهي هيچ خشنود نبوده و نيستم اما بي طرفي شما هم از كلمات پر از كينه و نفرت شما مشخص است. سه پاراگراف مانده به آخر يادداشت را بار ديگر مرور بفرماييد. اين مسائل چه دخلي به بحث دارد. واقعا اگر قصد نقد آيت الهي را داشتيد پرونده اي براي او باز كنيد اين يكي به ميخ و يكي به نعل زدن به هيچ وجه حرفه اي نيست. 4. در نظر داشته باشيد آيت اللهي يا هر شخص ديگري را نمي توان با مرزبندي هايي كه برآمده از نظرات شخصي شماست مرزبندي و بعد به دليل عدول از آن متهم كرد. او مانند هر شخص ديگري حق اظهار نظر دارد و اگر شما انتظار شنيدن صداي خاصي از او داريد يا او را منصوب و منتصب به جريان خاصي مي دانيد مشكل از شماست نه از او.۱۳۹۲-۰۸-۲۸ ۱۷:۱۲رضا 3 0
شاید بتوان گفت منتقدانی چنین را مدافعانی چنان شایسته. تا چه اندازه نویسنده گرامی روش علمی و نقادانه را در نوشته خود به کار گرفته اند. بیشتر متن شبیه تسویه حساب در مورد یک دلخوری است تا یک نقد بی طرفانه. شاید زیبا کلام در سخن گفتن وارد حوزه هایی میشود که در آنها متخصص تراز اول نیست اما این از خصلتهای علوم انسانی است که دیوار کشیدن میان حوزه های مختلف امکان پذیر نیست و نمیشود از جامعه شناس خواست تا از روانشناسی سخن نگوید و تحصیل کرده علوم سیاسی را از سخن گفتن در مورد جامعه شناسی منع کرد.۱۳۹۲-۱۱-۲۸ ۲۰:۴۹مریم 0 0
درود بر شما استادان نقابدار! نقاشان چیره دست روزگار نقش پردازان چابک چرخ دوار بوقلمون های هزار رنگ هزار چهره ی بی مثال نام و نان و ننگتان پایدار و برقرار نیرنگهایتان از روزگار کم مباد و روزگارتان بی رنگ مباد