فرهنگ امروز: در ابتدای گفت‎وگوی دهمین قسمت برنامه «حذف و اضافه»، حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر نقی‌پورفر، استاد دانشگاه و پژوهشگر به صحبت پرداخت و عنوان داشت: کانون خانواده از نظر اسلام تنها نهاد اصلی و اجتماعی است و تمام نهادهای دیگر باید در این راستا شکل گیرند. به همین جهت اسلامی اعتقاد دارد انسانی که به سنین بلوغ می‌رسد باید با معیارهای عقلی و شرعی مطرح، خانواده تشکیل دهد. اسلام، انسان بدون خانواده را انسان بدون هویت سالم انسانی می‌شناسد و شرط سلامت روابط سالم اجتماعی را در سن بلوغ وابسته به شکل‌دهی تأهل سالم می‌داند.

وی تأهل سالم را دارای دو محور اصلی دانست و گفت: این محور فرهنگ و اقتصاد هستند. فرهنگ، سه بخش آموزش، مشاوره و همسریابی دارد و اقتصاد نیز، سه محور اصلی تأمین مسکن، امکانات اولیه و درآمد ماهیانه دارد. تا این شش بخش درست شکل نگیرد ازدواج سالم محقق نمی‌شود. حالا باید در بحث  ازدواج دانشجویی به این موارد توجه کنیم و بررسی قرار دهیم. طبیعتا باید این نیازها را آنجا نیز بحث کنیم.

نقی‌پورفر در پاسخ به این سوال که مشکلات پیش‌روی ازدواج دانشجویی چگونه قابل حل است، خاطرنشان کرد: سازوکارهایی باید در نظام تعبیه شود. مثلا در وزارت ورزش و جوانان که بحث اساسی ما این بود که ما وزارت جوانان زنان و خانواده می‌خواهیم، نه وزارت جوانان و ورزش. لذا اولین اشکال این است که سازوکاری که ایجاد شده از اساس غلط است. ما باید معاونت‌های جوانان و زنان را ادغام می‌کردیم.

این کارشناس مدیریت اسلامی افزود: جوانان یعنی دختر و پسر که باید خانواده را تشکیل دهند و زنان بدین دلیل که محور سلامت خانواده هستند. با ازدواج زنان دو شغل پیدا می‌کنند که درآمدزایی هم باید داشته باشند. از نظر اسلام زنان با ازدواج ثروتمند می‌شوند، درصورتی که مردان طلب‌کار می‌شوند. لذا به وجود چنین وزارت‌خانه تخصصی‌ای در این امر نیاز بود. وزارت علوم و تحقیقات با مغز جوانان کار دارد، نه با دل آنها.

وی سازوکارهای موجود در دانشگاه‌ها برای امر ازدواج را نیز ضعیف دانست و اظهار داشت: الحمدلله چند سال پیش معاونت دانشجویی در دانشگاه‌ها از معاونت فرهنگی جدا شد. اما ما باید معاونت فرهنگ و خانواده را در نهاد رهبری و معاونت فرهنگی دانشگاه‌ها شکل دهیم. ما باید سازوکار تعریف کنیم تا این نهادها برای سه وظیفه آموزش، مشاوره و همسریابی راهکارها را پیگیری کنند. این سه مسئله در دانشگاه شدنی است.

نقی‌پورفرد محور فرهنگ را در ازدواج‌ها مهمتر از محور اقتصاد آن عنوان کرد و بیان داشت: نکته دوم آنکه مسائل فرهنگی مهمتر از مسائل اقتصادی است. سقف نقش اقتصاد در این مقوله 40 درصد است.  دلیلش نیز آمارها است. آمار می‌گوید میزان طلاق در شهرهای کوچک 10 الی 15 درصد است. در مراکز استان‌ها 15 الی 20 درصد است. در شهر تهران 15 الی 20 درصد است. در منطقه شمیرانات 25 الی 32 درصد است. این یعنی هرچه امکانات اقتصادی بیشتر شد، آمار طلاق نیز بالا رفت. اقتصاد، مسکن و ... ضرورت دارد. اما مشکل اصلی فرهنگ است. ما در دانشگاه 60 درصد به نام فرهنگ را داریم که می‌توانیم روی آن سرمایه‌گذاری کنیم.

در ادامه برنامه دکتر بهمنی، مدیرکل دفتر ازدواج و تعالی خانواده وزارت ورزش و جوانان میهمان دیگر برنامه «حذف و اضافه» در این خصوص گفت: این وزارت ورزش جوانان نیست. وزارت ورزش و جوانان است. ما هرچند این ادغام را تند، عجولانه و غیرمعقول می‌دانیم که شاید نیاز آن زمان بوده اما نمی‌توانیم دست روی دست بگذاریم تا روزی جدا شود. امروز اقتضای بخش جوانان این وزارتخانه تسهیل نیازهای جوانان است که اگر برآورده شود مشکلات سایر بخش‌ها نیز حل می‌شود. از جمله این نیازها، ازدواج است.

وی ازدواج را یک وهله از زندگی دانست و بیان داشت: ازدواج یک شروع است و همسریابی، هسته اولیه شکل‌گیری خانواده است. این خانواده کارکردهایی شبیه آنچه که رحم برای انسان انجام می‌دهد، دارد. همه ما مدتی را در رحم بوده‌ایم و سپس خارج شده‌ایم. آن رحم بافتش بافت سلولی است اما وقتی به دنیا می‌آئیم و از آن بافت دور می‌شویم، در خانواده‌ای قرار می‌گیریم که از ما حمایت می‌کند و آرامش می‌دهد. این خانواده ابعاد مادی و معنوی ما را در نظر می‌گیرد و التیام‌بخش است. درست مثل همان رحم. لذا ما به خانوده نیاز داریم. منتها همانطور که فرزند پس از مدتی باید از رحم جدا شود، این فرد نیز باید پس از مدتی از خانواده نخست خود جدا شود و خانواده جداگانه‌ای شکل دهد.

مدیرکل دفتر ازدواج و تعالی خانواده وزارت ورزش و جوانان افزود: ازدواج برخلاف تصور غلط عامه در لغت عربی یعنی دوتا شدن. نه یکی‌شدن. اما این دوتا شدن، ازدواج کردن است. کنارهم شدن است. خانواده‌ای که میل به بقا دارد، آموخته خود را در مقابل هر عاملی که او را تهدید می‌کند، حفظ کند. لذا از این جهت ازدواج نه تنها یک نیاز جسمی است، بلکه یک نیاز عاطفی، معنوی و روانی است.

بهمنی وظیفه اصلی دفتر ازدواج و تعالی خانواده را ترویج ازدواج‌های بالقوه و سالم و تحکیم خانواده دانست و اظهار داشت: بهترین برای پیشگیری از طلاق ازدواج غلط نکردن است. مأموریت اصلی وزارت ورزش و جوانان، ساماندهی و سازماندهی اموراتی است که در سازمان‌های مختلف در این باره انجام می‌شود. حال یک صنف از قشر جوانان، دانشجویان است. بخش مربوط به دانشجویان باید در وزارت علوم، وزارت بهداشت و .... و واحدهای مربوط به آنها مربوط است.

همچنین دکتر نقی‌پورفر بیان داشت: ازدواج نصف دین است. این به این معناست که 50 درصد کار فرهنگی ما باید برای ازدواج سالم باشد. تمام دروس دینی که داده می شود نصف دین نیز نیست. آنها نهایتا نصف دوم دین را شکل می‌دهند. تقوای حاصل از ازدواج تنها، از راه ازدواج حاصل خواهد شد. لذا این نگاه باید عمومیت یابد. سه چیز در نظام اسلامی اوجب واجبات است؛ حفظ نظام، حفظ دین و حفظ ناموس و حفظ ناموس پایه آن دو است. هر نهاد و موسسۀ فرهنگی که در نظام در حال فعالیت فرهنگی است، باید نیمی از بودجه خود را صرف ازدواج کند. این اتفاق یک انقلاب عظیم نیاز دارد.

در ادامه حجت الاسلام و المسلمین قریشی، معاونت محترم فرهنگی نهاد مقام معظم رهبری، میهمان تلفنی برنامه در پاسخ به این سوال که نهاد معظم رهبری چه میزان به تقویت ازدواج‌های دانشجویی کمک می‌کند، گفت: عمده فعالیت و اصلی‌ترین وظیفه ما تشویق جوانان به زندگی به‌هنگام و پایدار است. امروز باید جوانان ما پیش از آنکه دچار انحطاط‌های اخلاقی شوند، به ازدواج روی آورند.

وی تعداد ازدواج‌های دانشجویی را در این سال‌ها متناسب با تلاش‌ها ندانست و گفت مهمترین مشکل آن دید و نگرش خانواده‌ها است و باورهایی که برای ازدواج تعریف کرده‌اند. بسیاری از خانواده‌ها معتقدند دوران دانشجویی برای ازدواج زود است. حقیقت قضیه آن است که ما باید استقلال را طوری تعریف کنیم تا به آسیب‌های دیگر دامن نزند. خانواده‌ها باید به کمک جوانان بیایند.

وی در پاسخ به این سوال که آیا تنها مشکل ازدواج دانشجویی باورهای غلط خانواده‌ها است، گفت: طبیعتا بخشی از این مشکلات اقتصادی است، اما اگر بخواهیم این مشکلات اقتصادی را به گونه ای به ازدواج گره بزنیم که سبب شود ازدواج شکل نگیرد، یقینا با آسیب‌های دیگری روبرو خواهیم شد. خانواده، سلول‌ اصلی جامعه است و چنانچه این نهاد مورد آسیب قرار گیرد، یقینا با مشکلات بزرگی مواجه خواهیم شد. نباید گذاشت سن ازدواج جوانان بگذرد.

در ادامه دکتر بهمنی بیان داشت: من نیز معتقدم که ابعاد اقتصادی قضیه خیلی مهم است. شما حق ندارید به کسی که مشکل مالی دارد بگودئید ازدواج کند تا خودش و همسرش را در مشقت جدی بیاندازد. همچنین حق ندارید به این بهانه سن ازدواج را بالا ببرید تا زمینه اقتصادی فراهم شود. این دو حق را کنار هم بگذارید، یک حق جدید تولید می‌شود. ما باید زمینه را فراهم کنیم تا تسهیلات اقتصادی نه تنها برای کسی که به دنبال کار است، بلکه کارآفرین است، همت کار دارد و استانداردهای سخت برای اشتغال ندارد، فراهم آید.

مدیرکل دفتر ازدواج و تعالی خانواده وزارت ورزش و جوانان خاطرنشان کرد: من می‌ترسم نتیجه چنین برنامه‌هایی، ساده‌گیری ازدواج شود. ازدواج زندگی است. زندگی نیز کار راحتی نیست. سخت است و هر روز پیچیده تر می‌شود. اما سختی بدی نیست. سختی خوبی است. ازدواج رفتن از مشکلات به غیرمشکلات نیست. رفتن از مشکلات به مشکلاتی است که مشکلات ازدواج زناشویی برکاتی دارد.

وی ادامه داد: امروز ازدواج دانشجویی مشکلاتی مهم دارد که باید حل شود. اشتغال دانشجویی در آن ایام در دانشگاه‌ها مختل است و آن چیزی که دارد ارائه می‌شود سمبلیک و نمادین است. خوابگاه‌های متأهلی ما بسیار محدود و کم است. بحث مربوط به آمادگی برای ازدواج نیز خیلی مهم است. اینکه صرفا عقد کردیم و مبارک است کافی نیست و نتیجه اش همین میزان آمار طلاق است. هر چه وضع اقتصادی بهتر می‌شود، مشکل بیشتر می‌شود. ما محتوای اثرگذار در دوره‌های ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان برای  ازدواج نداریم. هرچه داریم نمادین، سمبلیک و گذارست. در مدارس ما معلم خسته از زندگی زناشویی سرکلاس می‌گوید ازدواج نکنید. همچنین همسریابی بحث مغفول این قضیه است به دلیل اثرگذاری و تبعات منفی‌اش مغفول مانده است. همسریابی یعنی به افراد کمک کنیم آشنایی‌هایی را قبل از ازدواج به قصد ازدواج داشته باشند. هر دو نفر خوبی الزاما پیوند خوبی را با هم نمی‌سازند. از سویی همسرداری نیز رکن حلقه مفقوده است. توجه به ترویج ازدواج‌های سالم، آموزش‌ها و مهارت‌های همسرداری است و وهم عشق، آسیب‌های جدی دختر و پسر در مسائل ازدواج است.

دکتر نقی‌پورفر نیز در انتهای برنامه خاطرنشان کرد: آموزش همسریابی را در دانشگاه‌ها می‌توانیم جدی بگیریم. آموزش، مشاور و همسریابی را باید به دانشگاه‌ها بکشانیم. باید امتیازات ویژه بگذاریم برای رشته مشاوره خانواده تا نیرو تربیت شود. جلوی حداقل 30 درصد طلاق‌ها را مشاور گرفته است. کسانی را که تا مرز طلاق رفته‌اند. اگر ما مشاوره را مثل طبیب خانواده قدم به قدم از قبل، حین و بعد از ازدواج پیگیری کنیم، مشکلات تاحدودی حل می‌شود.